گل گؤر مني عشق نئيله‌دي!

يونس حاقيندا ايراندا ياييلان بيرينجي اثر انقلابدان ايکي ايل اؤنجه بير کيچيک جزوه کيمي اولاراق »يونس امره شاعر انسانگراي ترک« آديندا طلعت سعيد حلمان تاليفي‌دير کي وحيد امامي طرفيندن انگليزجه‌دن فارسجايا چئوريليب. سونرا اوزون بير سوره هيچ بير اثر چاپ اولونماييب و 1377 ده‌سيامک حسينعلي زاده طرفيندن»عشق ايشيغي« آديندا يونس-ون سئچيلميش دوخسان دؤرد شعري تبريزده تلاش انتشاراتي طرفيندن يايينلانيب. 1384 ده پروفسور »آنه ماري شيمل« ين يازديغي»يونس امره ايله يوللاردا « ( با يونس امره در راهها ) آدلي کيتابين فارسجا چئويريمي خانم دوکتور ماهرخ مقصودي امگي ايله و » کاروان حلّه« يايينلاري طرفيندن چاپ اولونوبدور. بو کيتاب تاريخي-تخيلي قيسا بير رمان کيمي يونس امره‌نين حياتي‌ني، يونس-ون شعرلري و منقبله‌لري اساسيندا اله آلميشدير و يازيلارين آراسيندا بير چوخ شعرلر سالينميشدير
. بانو شيمل بئش ايل آنکارا اونيورسيته‌سينده تدريس ائميش و همان ايللرده بو کيتابي قلمه آلميشدير. اؤزو دئديگي کيمي بو ايللرده دفعه‌لرله آنادولونون بير چوخ يئريني گزميش و يونس-ون گؤزو ايله بؤلگه‌نين دورومونا باخميش. فارسجا ترجومه‌سي متوسط بير ترجومه کيمي قبول اولونا بيلر. آنه ماري شيمل-ين »اسلامين عرفاني بويوتلاري« ( ابعاد عرفاني اسلام ) کيتابيندا دا تصوفا داير و يونس امره حاقيندا اوخومالي و گؤزل مطالب واردير. اوستاد توفيق سبحاني 1385 ده »صوفيان نخستين در ادبيات ترک« ( تورک ادبياتندا ايلک متصوفلر ) کيتابي فارسجايا ترجومه ائتميش. بو کيتابين بيرينجي بؤلومو احمد يسوي-يه و ايکينجي‌سي ايسه يونس امره-يه عايد‌دير. بو اثر بو گونه کيمي يونس امره حاقيندا ايراندا ياييلان ان اؤنملي کيتاب ساييلا بيلر. اثرين مؤلفي تانينميش آراشديرماجي رحمتلي پروفسور محمد فواد کؤپرولودور. رحمتلي دکتر غلامحسين بيگدلي ده يونس امره‌نين آنادان اولماسي‌نين 750 ايلليگي مناسبتيله، اونون دوققوز شعريني منظوم اولاراق فارسجايا چئويرميش و 1370 ايلينده وارليق درگيسي‌نين 81 و 82 ساييلاريندا چاپ ائتميشدير.
بو چئويريلر سونرالار اونون‌ديوان اشعار کيتابي‌نين سون بؤلومونده چاپ اولونوب. بو اثري »مرکز« يايين ائوي تهراندا نشر ائديب. بير باشقا اثر،»گزيده اشعار عرفاني يونس امره« کيتابي، يونس امره‌نين سئچيلميش شعرلريني احتوا ائدير. بو کيتابدا دوکتور قدير گلکاريان (گول‌ديکن) يونس‌دان 50 عرفاني شعرين تورکجه لاتين الفبا ايله برابر فارسجا ترجومه‌سيني وئريبدير. بو کيتاب» ياران« يايينلاري طرفيندن تبريزده ايشيق اوزو گؤروبدور آما تاسّوفله فارسجا ترجومه ده شاشيرديجي يانليشلار يئر آليب‌دير. اؤرنک اوچون 31 و 32 جي شعرده اسريميش سؤزجويو »اسير« آنلاميندا گليب کي دوغرو آنلامي »مست و سرخوش« دئمکدير و 32 جي شعرين سون بندي يانليش ترجومه اولونوبدور. 33 جو شعر ده »اوچماق« سؤزجويونون آنلامي مصدر اولاراق اوخونوب و فارسجا »پريدن« گليب‌دير. حال بو کي دوغرو آنلامي ايسيم اولاراق اسکي تورکجه ده » جنّت / بهشت « دئمکدير و همين يانليشدان دولايي بو شعرين تام گؤزلليگي اسکيليب‌دير. بو گؤزل شعردن ايکي بند:بانا اوچماق نه گرکمز ( نَمه گرگ )
هرگيز کؤنلوم آنا باخماز
ايش بو بنيم زاريليگيم
دگيلدير بير باغ ايچين
اوچماق، اوچماغين دئديگين
مؤمين‌لرين يئلتديگين
واردير اوردا بير قاچ حوري
هوسيم يوخ اوچماق ايچين
يانليش ترجومه‌سي بؤيله وئريليبدير: پرواز برايم لزومي ندارد / هيچگاه ميلي به اين ندارم / اين همه زار و ناله ام /نيست براي‌نيل به باغ.
***
پرواز و پر کشيدنم / اميال با ايمانهاست / هستند حورياني که / ندارند هوسي براي پرواز.
حال بو کي دوزگون چئويريمي بؤيله‌دير: من‌نيازي به بهشت ندارم / و هرگز دلم به آن توجهي ندارد / اين همه ناله و زاري من /‌نيست به خاطر يک باغ
***
آنکه ميگويند بهشت / آن خاستگاه مومنين است / در آنجا فقط چند حوري است / من هوسي به بهشت ندارم.
و 43 جو شعرده يئنه ده بو يانليش تکرار اولونوبدور و »اوچماق لا دامو« کي اسکي تورکجه ده »جنّت ايله‌جهنم« دئمکدير فارسجادا »پريدن و ماندن (!)» ترجومه ائديليبدير. يونس امره‌ ديوانيندا ?? کره‌دن آرتيق اوچماق سؤزجويو بو آنلامدا يعني جنت معني‌سينده ايشلنيب‌دير. اؤرنگين:
عاشيق مي دئيم بن آنا تانرينين اوچماقين سئوه
اوچماق داهي توزاغميش مؤمين جانلارين توتماغا
حوريلرله بيله ياتان، اوچماق قوخوسونا باتان
آندا بولبول اولوب اؤتن، بوندا زنا قيلماياندير
يا خود 23 جو شعرده »قيمتلي« ، »قيامتلي« اوخونوبدور و ترجومه‌ني آنلامسيز ائديبدير. بو يانليش‌لار تاسوفله چئويرمه ده حدّيندن آرتيق‌دير و فارسجا ترجومه‌ني دگرسيز ائديب آما فارسجا ترجومه ايله برابر تورکجه‌سي ده وئريلديگي ايچين استفاده ائتمک اولار.
کيهان فرهنگي درگيسي 1384 جو ايل و 229 جو ساييسيندا اؤزل اولاراق دکتر توفيق سبحاني ايله بير اوزون مصاحبه آپارميش و مصاحبه‌نين سونلاريندا اوستادان سوروشموش: اوستاد ايندييه دک اولوب مو کي بير اؤزل اثري فارسجايا چئورمک ايستييه‌سينيز ده فورصت تاپماياسينيز؟ دکتر سبحاني ده بئله جواب وئرميش: بله ماراقلييديم زامان تاپسايدم تورکيه‌نين بؤيوک بير شاعري ساييلان »يونس امره«‌نين شعرلريني فارسجايا چئويرم. او چوخ بؤيوک بير شاعيردي.
اونو امّي دئميش‌لر. آما او ايرانين مذهبي مسائليني و تاريخ ايله اسطوره بيليرميش. من اونون بير بؤلوم شعرلريني فارسجايا چئويرديم آما سونرالار اصلي ايله اويغون دگيل دئيه اونلاري محو ائتديم. داها دوغروسو گؤردوم کي يونس امره‌نين دئمک ايسته‌ديگي کيمي اولماميش و او آهنگ و توتاليته کي يونس امره اساس آلميشدي و شعرلريني او ريتم ايله سونماق ايسته‌ميشدي، چئويريده يوخدور. او کيشينين روحونو اينجيتمک و او دئمک ايسته‌ديگيندن ساپماق انصاف دگيل‌دي.
بيليريک کي دوکتور توفيق سبحاني تورکجه‌دن فارسجايا چئويرن مترجيم‌لر آراسيندا ان اؤنملي و بؤيوک‌لريندن ساييلير و اونون قلمي ايله فارس اوخوجوسو بير چوخ تورک ادبياتيندان کيتابلار اوخوموش. بئله بير زاماندا تورک ادبياتيندان و اؤزلليکله يونس امره‌دن يازماق و اونون شعرلريني فارسجايا چئويرمک ايسته‌ين بير چئويرمن نه قدر قلم قدرتينه صاحب اولماسي بللي‌دير.
تورکيه‌نين بو گون ان تانينميش و چاليشقان يونس امره شناسي دکتر مصطفي تاتجي قبول اولونا بيلر. دکتر تاتجي يونس امره حاقيندا بير چوخ اثر تاليف ائتميشدير. اونون تنقيدي ‌ديوانيني چاپا حاضيرلاميش. بو ‌ديوانا آلتميش صحيفه‌ليک بير اؤن سوز يازميش. بو اؤن سؤز 1393 ايلينده 120 صحيفه ده و رقعي بيچيمده گؤزل بير ترجمه اولاراق آيدين فرنگي طرفيندن فارسجايا چئوريلميش و »عنوان« يايين ائوي اردبيل شهرينده چاپ ائتميشدير.
بو اثرده قيسا و ييغجام اولاراق يونس امره‌نين حياتي دؤرد بؤلومده اله آلينيب و سونوندا يونس-ون آلتي شعري تورکجه- فارسجا اولاراق گتيريليبدير. اثر کيفيتلي و دقيق بير اثردير و اومولور بو مترجم‌دن گله‌جک ده يئنه يونس امره‌يه داير يئني – يئني کيتابلار چاپ اولونا.آردي وار
Arazazarbaijzn.anadilimiz@gmail.com