امام حسن مجتبي(ع) صلح براي حفظ جان شيعيان در برابر چالش‌هاي زمان

ديروز پانزدهم رمضان المبارک سالروز ميلاد با سعادت سبط النبي حضرت امام حسن مجتبي عليه السلام بود. نام »حسن« به معناي نيکو و زيبا، به توصيه جبرئيل (ع) و مشورت با پيامبر (ص) انتخاب شد. امام حسن (ع) به همراه برادرشان امام حسين (ع) در کنار پيامبر (ص) رشد کردند و رابطه عميق و محبت‌آميزي با ايشان داشتند. در دوران کودکي از آموزه‌هاي پدر و مادر خود بهره مي‌بردند و امام علي (ع) بر تربيت فرزندان خود تأکيد داشتند. با وجود اوضاع سخت سياسي و جنگ‌هاي داخلي، امام به دنبال ايجاد صلح و آرامش در جامعه بودند و در تلاش براي وحدت مسلمانان و جلوگيري از تفرقه، با معاويه بن ابوسفيان صلح کردند. پس از صلح، امام حسن (ع) به زندگي در مدينه ادامه دادند و به ترويج اصول اسلامي و تعليم مردم پرداختند.
سيره تربيتي امام حسن مجتبي (ع) تحت تأثير تعاليم اسلامي و شيوه زندگي پدر و مادر بزرگوارشان قرار داشت. ايشان در تربيت فرزندان خود به اصول اخلاقي و انساني تأکيد داشتند و با نشان دادن حسن نيت و فضائل انساني به تربيت نسل آينده توجه ويژه‌اي داشتند و در تعاملات خود با ديگران، همواره جلب رضايت خداوند و خدمت به جامعه را مدنظر قرار مي‌دادند.
يکي از ابعاد مهم سيره تربيتي امام حسن (ع)، تأکيد بر علم و دانش بود. ايشان خود اهل علم و دانايي بودند و همواره به اين نکته پايبند بودند که دانش و علم مي‌تواند به انسان در مسير صحيح زندگي کمک کند. امام حسن (ع) به تعليم و تربيت جوانان توجه ويژه‌اي داشتند و مي‌کوشيدند تا با برگزاري مجالس علم و گفت‌وگو، افکار نادرست را در برابر حقايق اسلامي قرار دهند. اين رفتارهاي تربيتي موجب شکل‌گيري شناخت صحيح و علم در جامعه مي‌شد. ايشان به دنبال تربيت نسلي فرهيخته و آگاه بودند و همواره بر علم آموزي تأکيد مي‌کردند. فرزندان و ياران خود را به مطالعه علوم ديني و شناخت کلام اهل بيت (ع) تشويق مي‌کردند و همواره جلسات مباحثه و گفتگو درباره مسائل آموزشي و ديني ترتيب مي‌دادند.
به همين مناسبت با حجت الاسلام اميرعلي حسنلو مدير گروه تاريخ و سيره مرکز مطالعات و پاسخ‌گويي به شبهات حوزه علميه به گفتگو نشستيم که در ادامه حاصل آن را مي‌خوانيد:
حجت الاسلام اميرعلي حسنلو درباره شخصيت امام حسن اظهار داشت: امام حسن مجتبي (ع)، دومين امام شيعيان، شخصيتي برجسته در تاريخ اسلام است که به خاطر سخاوت و دانش فراوانش بسيار مورد توجه است. ايشان در نيمه ماه رمضان سال سوم هجري در مدينه به دنيا آمدند.
وي سخاوت و بخشندگي را يکي از ويژگي‌هاي برجسته شخصيتي امام بر شمرد و گفت: امام حسن (ع) به سخاوت و دستگيري از نيازمندان مشهور بودند. نقل شده است که ايشان چندين بار تمام دارايي خود را در راه خدا بخشيدند. همچنين حلم و بردباري امام حسن (ع) يکي ديگر از شاخصه‌هاي شخصيتي حضرت است ايشان در برابر ناملايمات و توهين‌ها بسيار بردبار بودند و با حلم و سعه صدر با مردم برخورد مي‌کردند.
حسنلو دانش و تقوا را از ديگر ويژگي‌هاي حضرت بيان و عنوان کرد: ايشان از دانش فراواني برخوردار بودند و در مسائل ديني و احکام شرعي مرجعيت داشتند. تقواي ايشان نيز زبانزد بود و همواره در پي رضايت خداوند بودند. عبادت و بندگي نيز از ديگر ويژگي‌هاي ايشان است به گونه‌اي که گفته شده امام حسن (ع) بسيار به عبادت و راز و نياز با خداوند اهميت مي‌دادند و شب‌ها به تهجد و نماز مي‌پرداختند.
استاد حوزه علميه به جنبه‌هاي ديگر شخصيتي ايشان اشاره و اظهار داشت: امام بسيار اهل مشورت بود امام حسن در امور مهم با ياران و بزرگان مشورت مي‌کردند و به نظرات آن‌ها احترام مي‌گذاشتند. همچنين مردم‌دار بودند ايشان با مردم با مهرباني و تواضع برخورد مي‌کردند و به مشکلات آن‌ها رسيدگي مي‌کردند.
وي افزود: شجاعت نيز از ديگر ويژگي‌هاي حضرت است، امام حسن (ع) در جنگ‌ها و دفاع از اسلام شجاعت زيادي از خود نشان دادند. به طور خلاصه، امام حسن مجتبي (ع) شخصيتي جامع‌الاطراف بودند که در عين صلح‌جو بودن، شجاع و در عين سخاوتمند بودن، متقي و دانشمند بودند. ايشان الگويي براي تمام مسلمانان در تمام اعصار هستند.
استاد حوزه علميه به تفاوت‌ها و شباهت‌هاي امام حسن مجتبي (ع) با ساير امامان اشاره و تصريح کرد: همه امامان شيعه، از جمله امام حسن (ع) و امام حسين (ع)، داراي مقام عصمت هستند؛ يعني از هرگونه گناه و اشتباه مصون هستند. ايشان داراي علم لدني بودند همه امامان از علم الهي (علم لدني) برخوردارند که از طريق پيامبر (ص) به آن‌ها منتقل شده است.
حسنلو در ادامه با بيان اينکه همه امامان، داراي مقام ولايت الهي هستند و جانشينان بر حق پيامبر (ص) محسوب مي‌شوند گفت: همه امامان از اهل بيت پيامبر (ص) هستند و در واقعه غدير خم، پيامبر (ص) بر پيروي از آن‌ها تاکيد کرده است. همچنين همه امامان، حفظ دين اسلام، هدايت مردم و مبارزه با ظلم و ستم را هدف اصلي خود قرار داده بودند.
مدير گروه تاريخ و سيره مرکز مطالعات و پاسخ‌گويي به شبهات حوزه علميه درباره تفاوت‌هاي امام حسن مجتبي (ع) با ساير امامان و به ويژه با امام حسين (ع) اظهار داشت: تفاوت ايشان با ساير امامان را مي‌توان به شرايط سياسي و اجتماعي اشاره کرد مهم‌ترين تفاوت‌ها ناشي از شرايط سياسي و اجتماعي دوران هر امام است.
وي ادامه داد: جامعه اسلامي دوران امام حسن (ع) دچار تفرقه و آشفتگي بود. بسياري از مردم، به دليل تبليغات معاويه و ضعف ايمان، از حمايت امام (ع) دست کشيده بودند. ايشان براي حفظ جان شيعيان و جلوگيري از خونريزي بيشتر، مجبور به صلح با معاويه شدند.
حسنلو به مهم‌ترين سخنراني‌هاي امام حسن (ع) اشاره کرد و گفت: امام حسن (ع) پس از شهادت پدرشان، امام علي (ع)، در مسجد کوفه سخنراني کردند و ضمن بيان فضائل و مناقب ايشان، به عنوان جانشين و امام به معرفي خود پرداختند. همچنين از ديگر سخنراني‌هاي حضرت هنگام صلح با معاويه بود که امام حسن (ع) پس از پذيرش صلح با معاويه، در سخنراني‌هايي به تبيين دلايل اين صلح و شرايط آن پرداختند. اين سخنراني‌ها به منظور حفظ جان شيعيان و جلوگيري از خونريزي بيشتر انجام شد. ديگر اينکه حضرت در جمع ياران و اصحاب نيز به سخنراني پرداختند به گونه‌اي که امام حسن (ع) در مناسبت‌هاي مختلف براي ياران و اصحاب خود سخنراني‌هايي ايراد مي‌کردند که در آنها به مسائل ديني، اخلاقي و اجتماعي مي‌پرداختند.
به گزارش آرازآذربايجان به نقل از مهر،وي در پايان گفت: موضوعات اصلي سخنراني‌ها شامل تبيين جايگاه امامت و رهبري، بيان فضائل اهل بيت (ع)، مسائل اخلاقي و تربيتي، حفظ وحدت و جلوگيري از تفرقه و تبيين احکام و معارف اسلامي بود.
Razazarbaiijan.farhangi@gmail.com