گزارش//

شاخص فلاکت در آذربایجان غربی از بهبود آماری شکننده تا واقعیت تلخ موجود

تانیا شعفی
گروه گزارش: استان آذربایجان غربی در پایان سال ۱۴۰۰ با ۵۷٫۸ درصد بالاترین شاخص فلاکت در ایران را به نام خود ثبت کرد. طی ۳ سال اخیر هم هر چند این شاخص در استان کاهشی بوده اما همچنان بالاتر از ۵۰ درصد است. شاخص فلاکت، از مجموع دو نرخ بیکاری و تورم بدست می‌آید و یکی از آمارهایی است که نشان می‌دهد میزان بیکاری و تورم در یک استان چه میزان بوده است.
وقتی شاخص فلاکت بالا می‌رود، دو عامل مهم زندگی مردم، یعنی اشتغال و قدرت خرید، در حال ضعیف شدن هستند. بیکاری بالا به معنای فرصت‌های شغلی کمتر و ناتوانی در تامین نیازهای اولیه زندگی است. تورم بالا هم با افزایش قیمت‌ها، قدرت خرید مردم را کاهش می‌دهد و فشار اقتصادی را بر خانواده‌ها بیشتر می‌کند. در نتیجه، افزایش شاخص فلاکت، زنگ خطری برای رفاه و سلامت جامعه است.
در مقابل، کاهش شاخص فلاکت، نویدبخش رونق اقتصادی و بهبود شرایط زندگی است. این کاهش معمولا با کاهش نرخ بیکاری و ثبات یا کاهش نرخ تورم همراه است. به این معنی که افراد شغل‌های بیشتری پیدا می‌کنند و قدرت خریدشان افزایش می‌یابد. در نهایت، کاهش شاخص فلاکت، نشان‌دهنده ارتقای رفاه و کیفیت زندگی در جامعه است.
بررسی‌های آماری حاکی از آن است که در ۱۲ سال گذشته یعنی از سال ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۲ در کشور، ۶ استان دارای بیشترین دفعات ثبت رکورد شاخص فلاکت بوده اند. در میان این ۶ استان، »لرستان« در صدر قرار گرفته است. به طوریکه در ۱۲ سال گذشته به مدت ۴ بار بیشترین شاخص فلاکت کشور را به خود اختصاص داده و آخرین باری که این استان در صدر این شاخص قرار داشته مربوط به سال ۱۴۰۱ بوده است.
در ادامه استان »کرمانشاه« قرار دارد که ۳ مرتبه بیشترین سطح این شاخص را تجربه کرده و پس از آن استان»چهارمحال و بختیاری« است که برای ۲ بار رکورددار شاخص فلاکت در کشور بوده است.
طبق آخرین داده های مرکز آمار ایران، شاخص فلاکت کل کشور در سال ۱۴۰۲ به عدد ۴۹٫۱ درصد رسیده است و در این شاخص فاصله بین استان اول و استان آخر نیز تنها ۱۴ عدد است!!
این آمار در پایان سال ۱۴۰۰ به ۴۹٫۶درصد رسیده بود که بالاترین رکورد در دهه گذشته به شمار می رفت.
بر اساس جدیدترین آمار؛ ۲۳ استان کشور دارای شاخص فلاکت بالاتر از میانگین کشوری هستند که در راس آنها یزد، کرمانشاه، کردستان، لرستان و چهار محال بختیاری قرار دارند. کمترین شاخص فلاکت هم به چند استان کشور محدود می شود که تهران و سمنان در جایگاه های اول قرار دارند.
وضعیت فلاکت در آذربایجان غربی چگونه است؟
در استان آذربایجان غربی هم که با چندین مرز رسمی، دروازه کشور به اروپا نامیده می شود؛ این شاخص بالاتر از میانگین کشوری و عدد ۵۰ را نشان می دهد.
این شاخص در سال ۱۳۹۸ در آذربایجان غربی ۴۳٫۹ درصد بود که نسبت به سال ۱۳۹۷ حدود ۲٫۷ درصد افزایش داشت. در آن زمان شاخص فلاکت کل کشور ۴۵٫۵ درصد بود.
به استناد مرکز آمار ایران، در سال ۱۴۰۰ نیز این استان همزمان بالاترین شاخص فلاکت، بیکاری و تورم در ایران را کسب کرده بود. در این سال استان آذربایجان غربی با ۵۷٫۸درصد بالاترین شاخص فلاکت ایران را از آن خود کرده بود، درحالی که میانگین شاخص فلاکت ایران ۴۹٫۶درصد بود و همین وضعیت آذربایجان غربی را در رتبه اول و حتی بالاتر از میانگین فلاکت کشوری قرار داد.
در واقع شاخص فلاکت در آذربایجان غربی از ۳۳٫۸درصد در پایان سال ۱۳۹۰ به رقم ۵۷٫۸ درصد در سال ۱۴۰۰رسیده بود که بالاترین شاخص فلاکت در طول ۱۱سال گذشته به شمار می رفت.
بر اساس آمار شاخص فلاکت در سال ۱۴۰۱ نیز استان آذربایجان غربی با ۵۷٫۹ درصد در رده دوازدهم و باز هم بالاتر از میانگین کشوری ۵۷٫۸درصد) قرار داشت.
در فاصله سال های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱ این شاخص تغییر آنچنانی نکرد و طبق آخرین آمار هم شاخص فلاکت در آذربایجان غربی در سال ۱۴۰۲ به ۵۰ درصد رسیده اما علیرغم روند کاهشی باز هم این میزان از شاخص فلاکت کل کشور (۴۹٫۱ درصد) بالاتر است.
استاندار آذربایجان غربی از بهبود شاخص فلاکت می گوید/ عدم همخوانی این شاخص با ظرفیت های استان!
با این حال استاندار آذربایجان غربی معتقد است که وضعیت شاخص فلاکت در استان بهبود یافته است. محمد صادق معتمدیان اخیرا گفته است: «در سایه برنامه ها و تلاش های صورت گرفته و با همکاری بخش خصوصی، در ۳سال گذشته نرخ فلاکت آذربایجان غربی را از ۶۲٫۵ درصد به ۵۰ درصد رساندیم».
استانی که شاخص فلاکت آن در پایان سال ۱۴۰۰ با ۵۷٫۸ درصد به بالاترین شاخص فلاکت در طول ۱۱سال گذشته رسیده بود و در طی سال های اخیر هم همچنان در این شاخص بالاتر از میانگین کشور قرار داشت و طی ۳ سال اخیر هم شاخص فلاکت آن بالاتر از ۵۰ درصد بود اکنون با رسیدن شاخص ۵۰ درصدی فلاکت، نمی توان گفت شاهد بهبودی قابل توجه است.
آذربایجان غربی از مناطق غنی معدنی کشور به شمار می‌رود به طوری که رتبه اول تولید شمش طلای کشور را در اختیار دارد و علاوه بر آن، معادن غنی در حوزه پلی متال، مس، تیتان، باریت و سنگ‌های تزئینی در استان وجود دارد و حتی عنوان شده که این استان با توجه به ظرفیت موجودش می تواند ۱۰ درصد سنگ های تزئینی دنیا را تامین کند.این استان همچنین دارای معادن بی شمار و بزرگترین معدن طلای کشور با بیش از ۴۰ درصد ذخیره طلای ایران در تکاب است. کارخانه طلای زرشوران تکاب در کنار معدنی به همین نام با ظرفیت اسمی تولید ۳میلیون تُن شمش طلا در سال ۱۳۹۳ به بهره برداری رسید و بزرگترین معدن طلای ایران محسوب می شود، اما در کنار تولید این حجم شمش طلا، سرانه درآمد مردم در آذربایجان غربی پایین تر از میانگین کشوری است!
معادن غنی استان گرفتار خام فروشی هستند و طلایی که در تکاب استخراج می شود در تهران و قم برند سازی شده و سهم آذربایجان غربی تنها خام فروشی است.
در بخش ظرفیت های کشاورزی هم میزان تولید سیب در استان به عنوان قطب تولید سیب ایران، بیش از یک میلیون و ??? هزار تُن در سال است که هر ساله در مدیریت غیر اصولی بخش زیادی با هدررفت روبه رواست و بخشی دیگر با مشکلات فراوان شانس صادرات می یابند.
سایر محصولات کشاورزی استان هم با وجود رتبه های برتر تولید، به دلیل نبود زنجیره صنایع تبدیلی و سورت و بسته بندی از شانس چندانی برای برند شدن و تجاری سازی برخوردار نبوده اند!
آذربایجان غربی با وجود نزدیک به یک‌ هزار کیلومتر مرز با ۳ کشور ترکیه، عراق و آذربایجان بیشترین زیرساخت تجاری کشور شامل ۹ گمرک و پنج پایانه صادراتی را در اختیار دارد، اما متاسفانه هنوز نتوانسته استفاده اقتصادی از حمل و نقل عمومی به ویژه در حوزه ریلی و هوایی داشته باشد و همین امر زمینه استفاده کمتر از فرصت های این بخش را فراهم کرده است.
همچنین تنها مسیر ریلی ایران به ترکیه در آذربایجان غربی بوده و به نوعی، این استان دروازه ورودی به اروپا محسوب می شود اما تا کنون مفهوم توسعه مرزی در آذربایجان غربی به دلیل نبود مدیریت واحد، آنچنان که شایسته است، ارتقا پیدا نکرده است. مرزهای استان به طور قطع نیاز به توجه ویژه و ملی دارند و جاده های منتهی به مرزها در استان نیز کیفیت نامطلوبی دارند.
وجود ۲ فرودگاه در استان و حداقل ۱۰ فرودگاه در مناطق نزدیک به این استان در کشورهای همسایه به آذربایجان غربی امتیازی ویژه بخشیده است. وجود منطقه آزاد تجاری صنعتی ماکو و دو منطقه ویژه اقتصادی در سرو ارومیه و سلماس از ظرفیت‌های مهم برای سرمایه گذاری بشمار می روند اما بعد از سال ها از تصویب این مناطق ویژه اقتصادی هنوز زیر ساخت های آن فراهم نشده و تنها یک امتیاز بر روی کاغذ محسوب می شوند!
وجود بیش از یک هزار و ۸۰۰ اثر تاریخی ثبت ملی و آثار ثبت شده جهانی، جاذبه‌های طبیعی و چهار فصل بودن استان، زمینه‌های دیگر مهم سرمایه گذاری در این بخش هستند اما سرمایه گذاری در این حوزه هم تا کنون چندان در خور توجه نبوده و نیاز به بازنگری های جدی دارد. وجود مناطق بی شمار نمونه گردشگری و آثار ثبت ملی و جهانی می طلبد که حوزه گردشگری به تنهایی بتواند رقیبی جدی در بخش درآمدزایی برای سایر بخش های معادن و کشاورزی باشد اما رویکردهای سنتی و عدم خلاقیت در این بخش نیز آذربایجان غربی را از کسب درآمدهای کلان در حوزه گردشگری بی نصیب ساخته است.
به گزارش آراز آذربایجان به نقل از کردپرس، استانی که غنی و ثروتمند است اما در فلاکت اغلب در رده های اول قرار می گیرد و بهبود ضعیف و شکننده آماری با واقعیت موجود در استان همخوانی ندارد/.