کودکان را برای زندگی آماده کنیم
گروه خانواده و سلامت: برنامه‌ریزی برای اوقات فراغت، یکی از الزامات دوران کودکی و نوجوانی و حتی بزرگسالی است. واقعیت امر این است که کودکان با نیازهای خاص هم مانند کودکان معمولی به برنامه برای اوقات فراغت نیاز دارند.
درواقع اولیا چه آنهایی که کودکانی با نیازهای خاص دارند و چه آنهایی که کودک معمولی دارند با هدف بهره بردن مفید از وقت، همین‌طور مهارت‌آموزی در رشته‌های مختلف، تلاش می‌کنند تا برای اوقات فراغت بچه‌های‌شان برنامه‌ریزی کنند. البته با توجه به کم‌کاری‌هایی که در طراحی شهری، فرهنگی و… به چشم می‌خورد، اوقات فراغت برنامه‌ریزی برای کودکان با نیازهای خاص، کمی سخت و پیچیده‌تر شده است.جای خالی اوقات فراغت کودکان با نیازهای خاص در برنامه‌های دولت و در بسترسازی‌های آموزشی و شهری به گفته مریم اخلاقی، عضو انجمن روانشناسی تربیتی ایران، اوقات فراغت کودکان با نیازهای خاص، مبحث قابل تاملی است که متاسفانه کمتر موردتوجه قرار گرفته است. به باور این عضو انجمن روانشناسی تربیتی ایران، توجه به اوقات فراغت این کودکان نه در برنامه‌های دولت و نه در بسترسازی‌های آموزشی و شهری دیده نشده است.او با اشاره به اینکه اوقات فراغت کودکان با نیازهای خاص با کودکان دیگر متفاوت است، می‌گوید: »کودکان معمولی به راحتی می‌توانند از بسترهای مدیریت شهری مانند پارک‌ها، مراکز تفریحی و … بهره ببرند اما این امکان برای کودکان با نیازهای خاص وجود ندارد. واقعیت این است که بسترها و امکانات شهری برای این کودکان باید متفاوت از سایر شهروندان باشد.«
شرایط محیطی با استانداردهای جهانی ساخته نشده است
بنابر گفته‌های اخلاقی، اغلب خانواده‌های کودکان با نیازهای خاص به دلیل نگاه شهروندان از حاضر شدن در مکان‌های عمومی اجتناب می‌کنند، شاید به این دلیل که نگاه‌ها موجب آزارشان می‌شود.
بنابرنظر او همین مساله سبب می‌شود تا این کودکان کمتر از محیط‌های عمومی شهر
بهره ببرند.این عضو انجمن روانشناسی تربیتی ایران با اشاره به اینکه شرایط محیطی مختص کودکان با نیازهای خاص، متاسفانه با استانداردهای جهانی ساخته نشده است، عنوان می‌کند: »همین مساله سبب شده، پرداختن به موضوع اوقات فراغت این کودکان سخت‌تر شود.«
پُر کردن بخش عمده اوقات فراغت کودکان با نیازهای خاص به‌عهده خانواده‌هاست
اخلاقی با تاکید بر این مساله که هر کدام از کودکان با شرایط خاص هم شرایط مختص به خود را دارند که باید مورد توجه قرار بگیرد، اظهار می‌کند: »به عنوان نمونه کودکان بیش‌فعال و اوتیسم حتی نمی‌توانند از برنامه‌های مختص کودکان در تلویزیون بهره ببرند.«بنابرنظر او، خانواده این کودکان نیاز دارند، شرایط پویاتری را در خانه فراهم کنند. به گفته این عضو انجمن روانشناسی تربیتی ایران، خانواده این کودکان می‌توانند با بازی‌های فکری یا خلاق مانند مجسمه‌سازی و… فضای شادتری برای این کودکان فراهم کنند که البته این مساله همکاری تمام اعضای خانواده را می‌طلبد.
اخلاقی می‌گوید: »بازی‌های گروهی مانند نمایش‌های عروسکی هم می‌تواند یکی از راهکار مناسب پُر کردن اوقات فراغت این کودکان باشد. خانواده این کودکان باید آموزش‌های لازم را در قالب بازی و سرگرمی برای این کودکان ارائه بدهند.« او با اشاره به اینکه بخش عمده پُر کردن اوقات فراغت این کودکان برعهده خانواده‌هاست، ادامه می‌دهد: »این خانواده‌ها نیاز به آگاهی بیشتری نسبت به خانواده‌های دیگر دارند و باید آموزش‌هایی را در این زمینه ببینند.«
اوقات فراغت؛ فرصتی برای آماده شدن برای زندگی
به گفته سجاد نوروزیان، روانشناس کودک، واژه اوقات فراغت در میان عامه مردم، وقت‌گذرانی معنی می‌شود، این در حالی است که اوقات فراغت به‌خصوص در سنین پایین- کودکی و نوجوانی – به معنای آماده شدن برای زندگی است. حتی در بزرگسالی هم اوقات فراغت، زمانی برای توسعه فردی معنا می‌شود.
بنابرنظر نوروزیان در گام نخست، خانواده‌هایی با کودکان نیازهای خاص باید تعریف‌شان از اوقات فراغت را تغییر بدهند. درواقع رویکرد خانواده‌ها در قبال اوقات فراغت کودک‌شان باید فرصت‌گرایی باشد نه تهدیدگرا. این روانشناس کودک بیان می‌کند: «رویکرد فرصت‌گرایی یعنی خانواده‌ها براساس نیازهای کودک‌شان برای اوقات فراغت‌شان برنامه‌ریزی کنند.»
خانواده‌ها قلاب‌های ارتباطی‌شان را تقویت کنند
او با اشاره به اینکه درخصوص اوقات فراغت کودکان با نیازهای خاص نمی‌توان یک فرمول تجویز کرد، می‌گوید: »والدین این کودکان می‌توانند در مراکز آموزشی، درمانی، رویدادهای محلی و… با والدینی با شرایط مشابه خودشان ارتباط بگیرند زیرا وقتی برای یک مساله‌ای چند راه‌حل داشته باشیم، با قوت قلب بیشتری به حل مساله می‌پردازیم.درواقع والدین کودکان با نیازهای خاص باید قلاب‌های ارتباطی‌شان را تقویت کنند و زمانی که با کسی که مانند آنها نیاز خاص دارد، آشنا شدند، شروع به شبکه‌سازی کنند چون این شبکه‌سازی‌ها منجر به تشکیل شبکه پشتیبان می‌شود.« نوروزیان با اشاره به اینکه گستردگی رسانه‌های اجتماعی می‌تواند به این شبکه‌سازی کمک کند، ادامه می‌دهد: »از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی در این زمینه می‌توان بهره برد. درواقع والدین می‌توانند از طریق گروه‌های اجتماعی با خانواده‌های مشابه با خودشان ارتباط بگیرند.«
می‌توان رویدادهای مشترک ترتیب داد
بنابرنظر این روانشناس کودک، خانواده کودکان با نیازهای خاص باید از تنهایی فاصله بگیرند و مهارت‌های اجتماعی‌شان را تقویت کنند تا زمانی که با خانواده مشابه خودشان ارتباط گرفتند این ارتباط را با حفظ استانداردها پیش ببرند و دچار افراط و تفریط نشوند. او بر این باور است شبکه‌سازی و در ادامه تشکیل شبکه پشتیبان، سبب می‌شود خانواده‌ها بتوانند رویدادهای مشترکی همچون سفر، دورهمی‌ها، آموزش و… را ترتیب بدهند. نوروزیان عنوان می‌کند: »زمانی که شبکه‌سازی صورت بگیرد خیرین هم پای کار می‌آیند و به کمک آنها می‌توان نیاز این کودکان را در بخش خدمات، سرگرمی، آموزش و….. برطرف کرد. وقتی چند کودک با نیازهای مشترک کنار هم قرار بگیرند به راحتی می‌توان به آنها خدمات ارائه داد. به عنوان مثال می‌توان از کسی خواست برایشان کتاب بخواند یا بازی گروهی ترتیب بدهد و…« کمک کنیم تا نظری مثبت به تفریحات سالم پیدا کنند
اهمیت اوقات فراغت بر کسی پوشیده نیست، بنابراین در برنامه‌ریزی اوقات فراغت کودکان با نیازهای خاص، نیازمند توجه به چند اصل اساسی هستیم تا این کودکان را از خانه‌نشینی و انزوا نجات بدهیم. در گام نخست اصل تشویق و ایجاد انگیزه اهمیت دارد. درواقع باید به دانش‌آموزان معلول کمک کرد تا برداشت و نظری مثبت به تفریحات سالم پیدا کنند. گام بعدی این است که برای دانش‌آموزان معلول، فضاهای آزاد ایجاد کنیم. در مرحله بعد می‌توان فعالیت‌های جایگزین و مطابق با شرایط آنها را در نظر گرفت و از هرگونه اجبار پرهیز کرد.درخصوص اوقات فراغت کودکان با نیازهای خاص باید این مساله را در نظر داشته باشیم که فعالیت‌های فراغتی، تفریحات سالم و ورزش‌های تفریحی باید با توجه به شرایط انفرادی و نیازهای فردی دانش‌آموزان انتخاب، برنامه‌ریزی و اجرا شوند.به دانش‌آموزان باید این امکان را داد که خود در برنامه‌ریزی و سازماندهی فعالیت‌های اوقات فراغت شرکت کنند.به گزارش آراز آذربایجان به نقل از سلامت نیوز ، آموزش اجتماعی هم در این حوزه اهمیت بالایی دارد. درواقع لازم است به دانش‌آموزان معلول برای کسب تجربه‌های جدید اجتماعی و شرکت در فعالیت‌های گروهی کمک شود. باید شرایطی به وجود بیاوریم که در آن دانش‌آموزان معلول و غیرمعلول تا حد امکان، اوقات فراغت خود را با یکدیگر سپری کنند. درواقع، رویه باید به‌گونه‌ای باشد که دانش‌آموزان معلول رفته‌رفته از کمک دیگران بی‌نیاز شوند و بتوانند فعالیت‌های تفریحی و فراغتی خود را به‌صورت مستقل انجام دهند.
نوشته شده توسط admin در چهارشنبه, ۳۱ مرداد ۱۴۰۳ ساعت ۳:۲۶ ب.ظ
