خان‌یم هئی!
علیرضا ذیحق
بیرنجی بولوم
آنادیلیمیز: خان‌یم هئی! دده‌م قورقود گئتدی. هرگلن گئتدی. گلن اولسا دا گئده‌جک. دلی دومرول عزرائیله مئیدان اوخوسا دا، یئنه گئتدی. باسات‌‌‌لار اوخ باتماز تپه گؤزلرین، گؤزلریندن وورسا‌‌لار دا، اونلار دا گئتدی.
جان شیرین، عؤمور عزیز؛ آمما شیرین جان دا گئتدی. اوزان‌‌‌لار بوی بویلاییب قوپوز‌‌لاری‌لا مین‌لر نغمه داغا داشا سالسا‌‌لار دا، اونلار دا کؤچدو؛ آمما سینه‌دن سینه‌یه گزه‌ن دستان‌‌‌لار هئچ گئتمه‌دی. اوغوز‌‌لار یاشادی. بو توپراقدا پاره- پاره هره بیر دییاردا عؤمور سورسه‌لر ده، تاریخین بوستانیندا ایللر بویو دیرچه‌لیب، جان تاپیپ داد باغیشلادی‌‌لار. آلا گؤزلو مارال‌‌لار و اصلان سودو اَممیش ایییت‌لر بوی باشا چاتیب هره بیر یوردا دوشسه‌لرده اوغوز تورک‌لری هئچ واخت اولو سوی‌‌‌لارینی اونوتمادی‌‌لار.
خان‌یم هئی! یوزلر ایل کئچسه ده دده قورقود میراثی صدفلی قوپوز بیزه امانت قالدی. بیر اوزان اولوب کؤکسومدن پینار تک جوشان دستان‌‌‌لاری ائله هدیه ائتدیم. یئرین اوچماق اولسون خان‌یم! من ده گئژ- تئز گئد‌رجی‌یم. یاد‌‌لار منی جانا گَتدی؛ آمما من اوسانمادیم. دیلیمی قوپارتدی‌‌لار. سازلا قلم‌له سؤزه گلدیم.
بیر بوی وار دیلیمده، اونو سؤیله‌ییم. تاریخ‌لر بویو آدی یاشایان اوغوز آتامیزا هدیه اولسون. »آذر« ایله »بایجان«دان دانیشیرام. ایکی گنج‌دن. بیری نظامی‌نین لیلی‌سیندن گؤزه‌ل، بیری »شیرین«ین »فرهاد«یندان ایییت و نیگارین کوراوغلوسوندان دَلی. اوزون ایللر ماجرادان اؤتسه ده سانکی ائله بو گونلر ایدی خان‌یم!
بیر آی وار ایدی مین‌لر اولدوز. گونش ده گلیب گئتمکده. گئجه‌میز گوندوز اولوردو، گوندوزوموز گئجه. یئر فیرلانیردی؛ آمما گونئی، گونئی ده قالیردی، قوزئی ده قوزئی‌ده. دلی دومرول ده یوخ ایدی آرادا جوشوب آخا‌ن و تاریخدن قوجامان چایا قورو اولمازسادا بیر سینماز و تیتره‌مز یئنی بیرکؤرپو سالسین.
بوتون اوغوز تورک‌لری قیرخ گئجه گوندوز کئف مجلیسی قوروب، قولو پولاد ایییت‌لر، ساچ‌‌لاری دالغا ووران اینجه بئللی گؤزه‌ل قیز‌‌لار، اوزان‌‌‌لارین قوپوزلاری و شراب کوپ‌لری‌نین تأثیری‌له چال چاغیر و رقص ائتمکده ایدی‌لر. یاد دیللی سوی‌‌‌لار، تورک‌لرین شنلیییندن حسدلری قاغزانیب یوروشه حاضیر‌لاندی‌‌لار. دوستجا داورانیب تورک ائللری‌نین قوناقجیل‌لیک‌لرینه گووه‌نه‌رک اونلارین ایچینه نوفوذ ائتدیلر. قرار قویدو‌‌لار آذرخاتونی کی آز اَر و پهلوان تاپیلاردی اونون قیلینجیندان جان قورتارا، اسیر توتوب آپارا‌‌لار و اوغوز‌‌لار دینجه‌لیب یاتاندا بوتون قوپوزلاری دا بیر یئره ییغیب اودلاسین‌‌لار.
خان‌یم هئی! بئله ده اولدو و بایجان سئوگیلیسی‌نین قاچیریلدیغینی بیلیب قافلان‌‌‌لار سودو ایله یئتیشدیردییی بوزقوردا پناه آپاردی. اوندان ایسته‌دی آذرین ایزینی بولماقدا اونا یاردیم ائتسین. نئجه کی بوز قوردون سولاله‌سی بورانلی و چیسگین‌لی قارانلیق بیر یول دا تورک ائللرینه یول گؤستریب اونلارین سویونو یاشاتماقدا بؤیوک رول اوینامیشدی. اودا بو توپراقین شرفین قوروماقدا اوغوز‌‌لارا و بایجانا جان یولداشی اولسون. آلاولانمیش قوپوز‌‌‌لار هله ائلین جانینی‌سیخیردی و آذرین اسیر دوشدویو، زیروه‌سی بولود‌‌لارا دایانان داغ‌‌لار کیمی چییین‌لرینه آغیرلیق سالیردی.
قازان خانا بو اهانت بَرک توخوندو. ییرمی دؤرد ولایتدن یئنیلمز پهلوان ایییت‌لری چاغیریب، یاراقلاندیریب یئتمیش دوه حاضیرلادیب اونلاری تاجیر صیفَتینده بایجان‌لا بوزقوردا یولداش ائتدی. ایییت‌لر قارا دونلو اهریمن‌لره قارشی یولا چیخارکن اوزان‌‌‌لاردان بیری قوپوزون دیللندیره‌رکن بؤیله دئدی:
آغری داغیندان ائنیب ساوالاندان کئچن ایییت‌لر
سهندی گؤرسه‌نیز بیزدن ده اونا سالام سؤیله‌یین
قییمایین سالدیرین یاد‌‌لارا، جاندان کئچن ایییت‌لر
توران‌لا خزره جوشان آرازا، سالام سؤیله‌یین…
بایجان قاراجیق قاشقای آتین مینیب بوزقوردلا بیرلیکده کاروانین اؤنونه دوشدولر. چوخ گئتدیلر آزگئتدیلر، دره- تپه دوز گئتدیلر و بوزقورد ایله بایجانا یار گئتدیلر. چاتدی‌‌لار بیر قالایا. دمیر قاپی دربند میثالی. هؤرولموش اوجا داش – دووارلی بیر هئیبت‌لی قالا. قالا قاپیسی آچیلارکن تاجیر گئییم‌لی بیر سورو یوک یاپلی، دوه‌لرله ایچری گیردیلر. قافیله بیر کروانسارادا قوناقلانارکن بوز قورد آپاردی بایجانی اهریمن‌لر قالا‌سیندا قاپیسی قیفیل‌لی بیرباغا. باغدان حزین بیر آواز قولاغا چاتیردی. بایجان یاخینلاشدی گؤردو آذرین سسی‌دیر. نیسگیللی دویغو‌‌لارین ماهنی ائدیب یاردان ائل‌دن آیری دوشدویوندن اوخویوری. جان ائویندن سئودییی و موراد وئریب موراد آلمادیقی بایجان‌دان نغمه‌لر سؤیله‌ییری. بایجان باغین دووارینا کمند آتیب اؤزون یوخاری چکمک ایسته‌سه ده کمند آلوولانیب کولو قالدی. بو باغین سئحیرلی اولدوغون آنلادی. قاراجیق قاشقای آتین چاپاراق چاتدی یولداش‌‌لارا. سؤیله‌دی:– گؤردوز بیرگون اولدو گلمه‌دیم، ایکی گون اولدو بوز قورددا گلمه‌دی، قارا دونلو اهریمن‌لرگؤزوندن گیزلی یاراقلانین، سیلاحلانین، گلین بوللور باغا.
بایجان‌لا بوز قورد یئنه گلیب چاتدی‌‌لار بوللور باغا. اوغوزخان‌دان امانت قالمیش قیلینجی‌لا باغین قیفیلینا بیر ضربه ائندیریب، قیفیل بؤلوک- بؤلوک اولوب هره‌سی بیر اود پارچاسینا دؤندو. باشین قالدیریب یوخاری باخدیقدا یئددی باشلی بیر اژدها گؤردو. هر باشدان اود پوسکوروردو. بیر باشی اؤلوم دئییب شعله چکرکن، باشقا باش‌‌‌لار آیریلیق، حسد، نیفرت، قورخو و طاماح‌دان سؤز آچیب آلاو پوسکورمکده ایدی‌لر. بایجان قاراجیق قاشقای آتینی چاپارکن اوخ آتیب، سونگو قوللانیب، قیلینج چکیب اژدهانین هر آلتی باشینی قان‌‌لارینا غلطان ائدیب توپراقا ساووردی؛ آمما اؤلوم آتشی پوسکورَن باشا نئیله‌دی، دلی دومرول کیمی غالیب گلنمه‌دی. بوزقورد گؤز ائیله‌دی:
– آلوولو باشی بوراخ‌منه، اؤزون گیر باغا آذری قورتار!
بایجان گیردی باغا، جنّتین‌لاپ اوجاغی. بولاغ‌‌لارین قایناغی. آغاج‌‌لاردان بال سوزوردو؛ آرخ‌‌لاردان شراب آخیردی. آمما اوچ بوللور حاصار، دوستاق اولوب جان‌سیخیردی. بیرینده حوری میثاللی گؤزه‌ل‌لر دوز آی پارچاسی. ساچ‌‌لار قاپ قارا شَوه کیمی یا قیزیل چا‌‌لارلی گونش کیمی دارانمیش و هؤروکلو. گؤزلری سورمه‌لی و قاش‌‌لاری کامان. یاناق‌‌لار آلما کیمی قیزارمیش و دوداق‌‌لار ایسه،
اولدوزکیمی پارلایان گولوش‌لر. اونلار اهریمن‌لردن، قادین‌‌‌لارین اؤزگورلوک حاق‌‌لارینی ایسته‌ین کس‌لر. ایکینجی حاصاردا قوللو بودلو پولاد ایراده‌لی ایییت‌لر. آزادلیق هایلایان و ظولمه قارشی دوشونن قافالی دویغولو ارکک اینسان‌‌لار. اوچونجونده هله باش بیر یاسدیقا قویمادیغی، قول بوینونا هؤرمه‌دییی و لب لبینه سورمه‌دییی ایلدیریم کیمی آت چاپان و سلجان خاتون تک قیلینج چکیب اوخ آتان سئوگیلیسی اینجه بئل آذرخاتون. حاصار‌‌لار آمما سئحیرلی. نه اوخ باتیر، نه قیلینج کسیر و نه سونگو اثر ائیلیر. او تَردن و تلاش‌دان بیر گؤلون کناریندا یورقونلوقدان و چاره‌سیزلیکدن دینجه‌لرکن قاناد قانادا وئره‌ن ملَک‌لرگؤله قونوب چیممه‌یه باشلادی‌‌لار.آردی وار
نوشته شده توسط admin در شنبه, ۰۲ تیر ۱۴۰۳ ساعت ۳:۱۸ ب.ظ
