تکثیر اسکناس داغ بر نوار مرزی فقر
گروه جامعه: تورم به عنوان یکی از آثار بالقوه چاپ پول در اقتصاد ایران به شدت نهادینه شده است. با افزایش نقدینگی و تحریمهای جدید، نرخ تورم در ایران به بیش از ۴۰ درصد رسیده است، که این عدد دو برابر میانگین دورههای قبل از سال ۱۳۹۷ است.
تورم نه تنها به افزایش هزینههای زندگی منجر شده، بلکه باعث افزایش فاصله درآمدی، افزایش تعداد مستاجران و گسترش آسیبهای اجتماعی شده است. علاوه بر این، تورم اثرات غیرمستقیمی نظیر افزایش هزینههای درمان و آموزش، و ازدواجهای دیرهنگام را نیز به همراه دارد.
این، مقدمه یک پارادوکس غمانگیز است؛ ایران کشوری است که موتورخانه چاپ اسکناس در آن، هر روز پول داغ تکثیر میکند، اما این جامعه غرق پول، رنگ پول به خود نمیبیند و روز به روز فقیرتر میشود. چاپ اسکناس، آنقدر از لحاظ اقتصادی مخرب هست که آمار کاهشی آن برای هر دولت، دستاورد تلقی شود هرچند، آمارها بیشتر ساختگی است و موتورخانه خلق پول در ایران لحظهای از کار نمیایستد.در این راستا و در ادامه رقابتهای انتخاباتی ریاستجمهوری سال ۱۴۰۰ و پس از آن تشکیل دولت سیزدهم، میان عبدالناصر همتی، رئیسکل پیشین بانک مرکزی و رسانههای هوادار دولت ابراهیم رئیسی، ادعاهای بسیار درباره سیستم اقتصادی دولت فعلی و عملکرد مخرب دولت در این حوزه مطرح شد. یکی از این ادعاها مربوط به چاپ ۶۰۰ هزار میلیارد تومان پول در دولت سیزدهم است، ادعایی که البته از سوی رسانههای حامی دولت تکذیب شده، اما این تکذیب، تاثیری بر اصل ماجرا ندارد.طبق دادههای رسمی، در دو سال و نیم فعالیت دولت رئیسی، پایه پولی بیش از دو برابر رشد کرده و هرچند این مساله بیسابقه نیست، اما هشداردهنده است. بر اساس آمارهای پولی و بانکی بانک مرکزی، مقدار پایه پولی در شهریور ۱۴۰۰ در زمان تشکیل رسمی دولت سیزدهم، ۵۱۹ هزار میلیارد تومان بوده است؛ اما طبق گزارش منتشر شده در سایت دولت در پایان سال گذشته (اسفند ۱۴۰۲) این رقم به ۱۱۰۸ میلیارد تومان رسیده است. این نشان میدهد در فاصله شهریور ۱۴۰۰ تا اسفند ۱۴۰۲ حدود ۵۸۹ هزار میلیارد تومان، به پایه پولی اضافه شده که بیشتر از کل مقدار پایه پولی تا قبل از ۱۴۰۰ است.
چاپ پول، در نگاه کلی
چاپ پول یکی از ابزارهای اقتصادی است که در اکثر کشورها برای مدیریت و تنظیم اقتصاد به کار میرود و به معنای افزایش تولید نقدینگی توسط بانک مرکزی یا دولت است. این افزایش میتواند از طریق چاپ اسکناس و سکههای جدید یا افزایش میزان پول الکترونیکی در دسترس باشد. این پدیده با شاخصهایی چون مجموع پول نقد و سکههای در حرکت در جریان اقتصاد (MO) به علاوه موجودی پول بانکها که به راحتی قابل دسترس است، به علاوه سپردههای کوتاهمدت و برخی سرمایههای معادل پولی اندازهگیری میشود. در بسیاری از کشورها، اطلاعات مربوط به این شاخصها توسط بانک مرکزی یا نهادهای دولتی مربوطه انتشار مییابد تا وضعیت مالی و پولی کشور را نشان دهد و از تورم و نابسامانیهای اقتصادی جلوگیری شود.در طول دهههای گذشته، ایران با مشکلات اقتصادی متعددی مواجه بوده است که برخی از آنها به عوامل داخلی از جمله چاپ پول برمیگردد. اطلاعات نشان میدهد که در دورههایی از تاریخ ایران، میزان چاپ پول بهطور قابل توجهی افزایش یافته است، به ویژه در دورههایی که دولتها نیاز مبرم به منابع مالی برای تامین بودجه داشتهاند. چاپ پول، در صورتی که با تولید و رشد اقتصادی همراه نباشد، میتواند منجر به افزایش تورم، کاهش ارزش پول محلی، و ایجاد نابسامانیهای اقتصادی شود. از طرف دیگر، میتواند به عنوان یک ابزار موثر برای تحریک رشد اقتصادی در شرایط بحرانی مورد استفاده قرار گیرد. چاپ پول معمولاً باعث افزایش میزان پول در دست مردم میشود که ممکن است منجر به افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش قیمتها و تورم شود. اگر چاپ پول بیش از حد صورت بگیرد و با رشد اقتصادی همراه نباشد، تورم ناپایدار و خطرناکی را به وجود خواهد آورد. تورم ناشی از چاپ پول میتواند تأثیرات منفی بر زندگی مردم داشته باشد، از جمله کاهش قدرت خرید، افزایش هزینههای زندگی، و کاهش سرمایههای ذخیرهای آنها. چاپ پول، هرچند ابزاری قابل استفاده برای تنظیم اقتصاد است، اما نیازمند مدیریت دقیق و هوشمندانه است تا از افزایش تورم و نابسامانیهای اقتصادی جلوگیری شود و به جایی که اقتصاد کشور را تحت تأثیر قرار میدهد، به بهبود شرایط زندگی مردم کمک کند.
برجستهترین آمارهای مرتبط با چاپ پول
در سال ۱۳۷۴ رشد پایه پولی تحت تأثیر عواملی همچون بحران بازپرداخت بدهیهای ارزی به نسبت ۴۳٫۷ درصد را تجربه کرد. اما در سالهای ۱۳۸۴ و ۱۳۸۷ این رشد به طور قابل توجهی افزایش یافت و به میزان ۴۷٫۶ درصد رکورد زد. پس از آن، یک دوره از کاهش نسبی و نوسان در حدود ۲۲ درصدی ظاهر شد. با بازگشت تحریمها از سال ۱۳۹۷ رشد پایه پولی به دلیل کسری بودجه دولت و ناترازیهای افزایشیافته نظام بانکی به سمت رشدی صعودی متمایل شد به گونهای که انبار پایه پولی در پایان سال گذشته،۴ ۴۲٫ درصد بیشتر از مقدار آن در پایان سال ۱۴۰۰ بوده است.
از سال ۱۳۵۷ تا ۱۴۰۱ میانگین رشد سالانه پایه پولی ۲۲٫۳۳ درصد بوده است، اما رشد ۴۲٫۴ درصدی در سال ۱۴۰۱ بیشتر از این میانگین است. این اختلاف نشاندهنده این است که وضعیت رشد متغیرهای پولی ممکن است از کنترل دولت خارج شود و سطوح تورم به وضعیت جدیدی تبدیل شود.تورم به عنوان یکی از آثار بالقوه چاپ پول در اقتصاد ایران به شدت نهادینه شده است. با افزایش نقدینگی و تحریمهای جدید، نرخ تورم در ایران به بیش از ۴۰ درصد رسیده است، که این عدد دو برابر میانگین دورههای قبل از سال ۱۳۹۷ است. تورم نه تنها به افزایش هزینههای زندگی منجر شده، بلکه باعث افزایش فاصله درآمدی، افزایش تعداد مستاجران، و گسترش آسیبهای اجتماعی شده است. علاوه بر این، تورم اثرات غیرمستقیمی نظیر افزایش هزینههای درمان و آموزش، و ازدواجهای دیرهنگام را نیز به همراه دارد.با افزایش ناپایداری اقتصادی و تورم، نظام آموزشی نیز دچار مشکلات جدی شده است. امروزه، بیش از ۹۰۰ هزار نفر از دانشآموزان ایران ترک تحصیل کرده یا با تحصیل متوقف شدهاند. این وضعیت نه تنها باعث کاهش توانایی جذب نیروهای ماهر در بازار کار میشود، بلکه به تداوم دورههای بلند و فراگیر بیکاری نیز منجر میشود. علاوه بر آثار اقتصادی، چاپ پول بیش از حد موجب افزایش آسیبهای اجتماعی و فروپاشی نظام اخلاقی نیز شده است. با افزایش تورم، هزینههای اجتماعی نیز افزایش یافته و ازدواجهای دیرهنگام و مسائل اخلاقی عمیقتری را به وجود آورده است.به گزارش آراز آذربایجان به نقل از اقتصاد۲۴،علی رغم تلاش دولت برای تشویق به فرزندآوری، تعداد فرزندان متولد شده کاهش یافته است، که این موضوع نشان از ناکامی سیاستهای موجود در این زمینه دارد. در نهایت، افزایش ناپایدار پایه پولی و تورم نه تنها به افزایش هزینههای زندگی، بلکه به کاهش رفاه اجتماعی و تضعیف اعتماد عمومی منجر شده است. تداوم این وضعیت ممکن است به فروپاشی نظام اقتصادی و اجتماعی منجر شود، بنابراین تلاشهای فوری برای کنترل تورم و بهبود وضعیت اقتصادی ضروری است.
نوشته شده توسط admin در شنبه, ۱۲ خرداد ۱۴۰۳ ساعت ۳:۵۹ ب.ظ