روز جهاني موزه‌ها؛ بازتاب هويت فرهنگي در آينه موزه‌هاي آذربايجان غربي

موزه‌ها تنها مخزن اشياء تاريخي نيستند؛ آن‌ها روايت‌گر زيستِ يک ملت، حافظ خاطره جمعي، و پلي ميان گذشته و آينده‌اند. در استاني چون آذربايجان غربي که لايه‌هاي عميقي از تاريخ و تمدن در خاک آن نهفته است، موزه‌ها مي‌توانند بيش از پيش در شکل‌دهي به هويت فرهنگي و گردشگري نقش‌آفرين باشند.

تنوع موزه‌اي در يک استان تاريخي
آذربايجان غربي با دارا بودن بيش از 20 موزه در زمينه‌هاي مختلف، از جمله باستان‌شناسي، مردم‌شناسي، و فرهنگي، يکي از استان‌هاي شاخص کشور در تنوع موضوعي موزه‌هاست. موزه اروميه با قدمتي بالغ بر 50 سال، موزه مردم‌شناسي مهاباد، موزه عصرآهن در حسنلو، و موزه باستان‌شناسي سلماس تنها نمونه‌هايي از اين گنجينه‌هاي تاريخي‌اند.
آذربايجان غربي با بيش از 20 موزه فعال، يکي از استان‌هاي غني کشور در حوزه موزه‌داري به شمار مي‌رود. تنوع موزه‌اي در اين استان، بازتابي از غناي تاريخي، فرهنگي و مردم‌شناختي آن است.
موزه اروميه؛ قديمي‌ترين و يکي از مهم‌ترين موزه‌هاي غرب کشور که مجموعه‌اي ارزشمند از آثار باستان‌شناسي و مردم‌شناسي را در خود جاي داده است. آثار تمدن‌هاي مانا، اورارتو، ماد و اشکاني در اين موزه نگهداري مي‌شود.
موزه مردم‌شناسي مهاباد؛ در ساختمان تاريخي شهرباني سابق اين شهر مستقر است و با تمرکز بر آداب، لباس‌ها و ابزار زندگي روزمره اقوام کرد، تصوير روشني از زيست بومي منطقه ارائه مي‌دهد.
موزه عصر آهن در تپه حسنلو (نقده)؛ يکي از خاص‌ترين موزه‌هاي فضاي باز ايران که مجموعه‌اي بي‌نظير از گورستان عصر آهن را در کنار اشياء کشف‌شده از تپه باستاني حسنلو به نمايش گذاشته است.کاخ موزه باغچه جوق ماکو؛ در جوار روستاي باغچه جوق ماکو، ساختمان مجلل و تاريخي قصر سردار ماکو در آن بنا شده و از آثار با ارزش و منحصر به فرد شمال غرب کشور است که اغلب اشياء اين موزه اقلام مردم‌شناسي مربوط به کاخ و زندگي اقبال السلطنه ماکويي است. در سال‌هاي اخير، موزه‌ها تنها محل نگهداري آثار تاريخي نبوده‌اند، بلکه به پايگاه‌هاي فرهنگي و آموزشي تبديل شده‌اند. تورهاي دانش‌آموزي، کارگاه‌هاي هنري و پژوهشي و نمايشگاه‌هاي موقت، از جمله برنامه‌هايي‌اند که به جذب بيشتر مردم به اين فضاها کمک کرده‌اند. با اين حال، هنوز فاصله قابل توجهي ميان جامعه محلي و موزه‌ها احساس مي‌شود؛ موضوعي که نيازمند برنامه‌ريزي جدي‌تر است.به گفته کارشناسان و متخصصان اين امر، کمبود بودجه براي نگهداري، مرمت و ديجيتالي‌سازي آثار، کم‌توجهي به بازاريابي فرهنگي و فقدان نيروي متخصص، از جمله موانعي هستند که توسعه موزه‌ها در استان را با دشواري روبه‌رو کرده‌اند. به گفته مديرکل ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع‌دستي آذربايجان غربي، بخشي از اين چالش‌ها در دست بررسي و پيگيري است.
بازديد بيش از 58 هزار نفر از موزه‌هاي آذربايجان غربي
مرتضي صفري -مديرکل ميراث فرهنگي گردشگري و صنايع دستي آذربايجان غربي- با اشاره به غناي فرهنگي و تعدد موزه‌هاي استان اظهار کرد: موزه مردم‌شناسي اروميه از جمله موزه‌هاي پربازديد استان است که در ميدان تاريخي انقلاب قرار دارد.همچنين مدرسه 22 بهمن اروميه نيز پس از تحويل به اداره‌کل تبديل به موزه شهر شده که متشکل از چند موزه از جمله تاريخ، ورزش، پليس و مفاخر و ... است.وي ادامه داد: در ايام نوروز امسال 58 هزار و 867 نفر از موزه‌هاي سطح استان بازديد کرده‌اند که رشد 69 درصدي نسبت به سال گذشته داشته‌ايم.
افزايش سه برابري فضاي موزه اي آذربايجان غربي
مديرکل ميراث‌فرهنگي، گردشگري و صنايع‌دستي آذربايجان غربي با اشاره به طرح توسعه موزه باستان شناسي اروميه خاطرنشان کرد: موزه باستان‌شناسي اروميه نيز که در سال 1346 بنا نهاده شده بود، پس از انجام مطالعات، مقاوم‌سازي شده و توسعه مي‌يابد که با اتمام آن ظرفيت موزه‌اي اين موزه به سه‌برابر افزايش مي‌يابد.
وي اظهار کرد: موزه باستان‌شناسي اروميه به لحاظ قدمت و تعداد اشياي تاريخي از جمله موزه‌هاي غني کشور است که 25 هزار شئ فرهنگي- تاريخي در اين موزه وجود نگهداري مي‌شود.
مديرکل ميراث‌فرهنگي، گردشگري و صنايع‌دستي آذربايجان غربي با اشاره به دلايل طرح توسعه موزه باستان شناسي اروميه افزود: با اين وجود به‌دليل کمبود فضا تنها 10 درصد اشيا در معرض نمايش قرار گرفته و براي به نمايش درآمدن آنها نياز به توسعه فضاي موزه بود که براي اين منظور اجراي پروژه توسعه موزه در سال گذشته در دستور کار قرار گرفت.
صفري گفت: در حال حاضر مساحت موجود موزه 600 متر مربع بوده و با اجراي اين طرح بيش از 1400 مترمربع به سالن‌هاي نمايش افزوده مي‌شود.مديرکل ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي آذربايجان غربي با بيان اينکه تاکنون براي پروژه توسعه موزه باستان‌شناسي اروميه بيش از 10 ميليارد تومان هزينه شده است، اظهار کرد: در پيمان جديد ?.? ميليارد تومان عقد قرارداد شده است. صفري، برآورد الباقي مبلغ اعتبار پروژه را 22 ميليارد ريال اعلام کرد و افزود: در صورت اختصاص اعتبار، پروژه مذکور حدود 18 ماه بعد به بهره‌برداري خواهد رسيد.
به گزارش آراز آذربايجان به نقل ا ز ايسنا، روز جهاني موزه‌ها، نه فقط يک روز در تقويم فرهنگي، بلکه يادآوري است براي همه ما که موزه‌ها را نبايد تنها مکاني براي گردش توريست‌ها دانست. اين مکان‌ها، سرمايه‌هاي فرهنگي‌اند که در صورت توجه و توسعه صحيح، مي‌توانند زمينه‌ساز رشد گردشگري، تقويت هويت محلي و حتي رونق اقتصادي استان شوند.