توزيع ناعادلانه پول در ايران

تازه‌ترين آمار منتشرشده از سوي بانک مرکزي که اخيراً روي پرتال رسمي اين نهاد قرار گرفته، نماي روشني از وضعيت تسهيلات و سپرده‌هاي بانکي کشور تا پايان اسفندماه 1403 به دست مي‌دهد. اطلاعات ارائه‌شده در اين گزارش به تفکيک استان‌ها تنظيم شده و به‌خوبي نحوه توزيع منابع مالي در سطح ملي را نمايش مي‌دهد.
بر پايه اين گزارش، مانده کل تسهيلات بانکي (اعم از جاري و غيرجاري) در پايان سال گذشته به رقم قابل‌توجه 10678 هزار ميليارد تومان رسيده که در مقايسه با سال 1402 افزايش 51 درصدي را تجربه کرده است.
تهراني ها تسهيلات بانکي را جارو کردند در بخش سپرده‌ها، شبکه بانکي کشور موفق به جذب مجموعاً 13525 هزار ميليارد تومان سپرده شده است که نشان‌دهنده رشد سالانه 47 درصدي است. پس از اعمال نرخ سپرده قانوني، مانده خالص سپرده‌ها به 8297 هزار ميليارد تومان مي‌رسد که نسبت به سال گذشته 49 درصد افزايش داشته است. بررسي اين ارقام به تفکيک مناطق، بار ديگر تأکيد مي‌کند که تهران نقش مهمي در تجميع منابع بانکي ايفا مي‌کند. استان تهران به‌تنهايي بيش از 6621 هزار ميليارد تومان مانده تسهيلات دارد که معادل 62 درصد از کل کشور است.
در حال حاضر، هيچ‌يک از استان‌هاي ديگر حتي به مرز هزار ميليارد تومان نزديک نشده‌اند. استان اصفهان با 414 هزار ميليارد تومان، خراسان رضوي با 341 هزار ميليارد تومان و خوزستان با 272 هزار ميليارد تومان، به ترتيب در رده‌هاي بعدي جدول تسهيلات قرار دارند. در انتهاي اين طيف، استان‌هاي کهگيلويه و بويراحمد با 42 هزار ميليارد تومان و ايلام با 43.4 هزار ميليارد تومان، کمترين سهم را در اين شاخص به خود اختصاص داده‌اند.
از نظر سپرده‌گذاري، تهران در جايگاه نخست قرار دارد. ميزان سپرده‌هاي جمع‌آوري‌شده توسط بانک‌هاي اين استان در پايان سال گذشته به 8078 هزار ميليارد تومان رسيده است که تقريباً 60 درصد از کل سپرده‌هاي شبکه بانکي کشور را شامل مي‌شود. اصفهان با 572 هزار ميليارد تومان و خراسان رضوي با 502 هزار ميليارد تومان در رتبه‌هاي دوم و سوم قرار دارند که فاصله قابل توجهي با تهران دارند.
رکورددار کمترين و بيشترين ميزان سپرده‌ها
بر اساس آمار رسمي، کمترين ميزان سپرده‌ها به ترتيب در استان‌هاي کهگيلويه و بويراحمد (35.9 هزار ميليارد تومان) و ايلام (39.8 هزار ميليارد تومان) ثبت شده است.
تحليل ترکيبي داده‌ها نشان مي‌دهد که 10 استان برتر کشور از نظر ميزان مانده سپرده‌هاي بانکي، بيش از 11500 هزار ميليارد تومان سپرده دارند که معادل حدود 85 درصد از کل سپرده‌هاست. اين استان‌ها شامل تهران، خراسان رضوي، اصفهان، فارس، آذربايجان شرقي، مازندران، البرز، گيلان، يزد و خوزستان مي‌باشند.
در مقابل، 5 استان آخر جدول (کهگيلويه و بويراحمد، ايلام، خراسان جنوبي، سمنان و چهارمحال و بختياري) تنها 2 درصد از سپرده‌هاي بانکي کشور را به خود اختصاص داده‌اند.
هشدار تحليلگران از توزيع ناعادلانه منابع بانکي
کارشناسان اقتصادي يکي از دلايل اصلي تمرکز اقتصادي را استقرار دفاتر مرکزي شرکت‌هاي بزرگ و بنگاه‌هاي اقتصادي در پايتخت مي‌دانند. بسياري از اين شرکت‌ها با وجود اينکه فعاليت‌هاي عملياتي خود را در استان‌هاي ديگر انجام مي‌دهند، امور مالي و بانکي خود را از طريق دفاتر مستقر در تهران مديريت مي‌کنند. اين موضوع نه تنها بر سپرده‌گذاري تأثيرگذار بوده، بلکه در دريافت تسهيلات نيز نقش مهمي ايفا کرده و منجر به توزيع ناعادلانه منابع شده است.
برخي تحليلگران اقتصادي هشدار داده‌اند که اين روند مي‌تواند شکاف اقتصادي ميان مناطق مختلف کشور را عميق‌تر کند.استان‌هايي که سهم کمي از منابع بانکي دارند، با چالش‌هاي بيشتري در جذب سرمايه‌گذاري، توسعه زيرساخت‌ها و ايجاد فرصت‌هاي شغلي مواجه هستند. يکي از راهکارهاي پيشنهادي براي بهبود اين وضعيت، الزام بانک‌ها به نگهداري بخشي از منابع جذب‌شده در همان استان‌هاست. علاوه بر اين، توسعه زيرساخت‌هاي بانکي فيزيکي و ديجيتال در مناطق کم‌برخوردار و ارائه مشوق‌هاي مالياتي و اعتباري براي سرمايه‌گذاري در اين مناطق نيز از ديگر سياست‌هاي قابل‌توجه است.
به گزارش آراز آذربايجان به نقل از تسنيم، بانک مرکزي نيز مي‌تواند با نظارت مؤثرتر بر نحوه تخصيص منابع، نقش فعال تري در توزيع عادلانه‌تر اين منابع ايفا کند. ادامه وضعيت کنوني نه‌تنها بر عدالت اقتصادي تأثير منفي مي‌گذارد، بلکه خطر رشد نامتوازن و تشديد مهاجرت سرمايه و نيروي انساني از مناطق کمتر توسعه‌يافته را نيز به همراه دارد.
[email protected]