برنامه‌اي براي اداره اقتصاد کشور وجود ندارد

جنگ 12 روزه در شرايطي خاتمه يافت که به نظر مي‌رسد بخش بزرگي از تحليل‌گران انتظار تجاوزهاي آتي را دارند و اين آتش بس را جز وقفه‌اي کوتاه نمي‌دانند. در اين شرايط اداره اقتصاد کشور بايد آرايش لازم را به خود بگيرد. پيش از اين در گفتگويي که با حسين صمصامي انجام شد، وي از دلايل تن دادن به اين آتش بس را ضعف اقتصاد کشور مي‌دانست و معتقد بود اگر براي آينده چاره جويي لازم نشود، به زودي ممکن است کشور باز هم ضربات ديگري بخورد.
در اين رابطه حسين راغفر، منتقد اقتصاد کلان نگاه خاص خود را دارد. او در مصاحبه‌اي که در ميانه جنگ 12 روزه داشت معتقد بود تجربه سالهاي جنگ مي‌تواند راهگشاي سياستگذاران امروز باشد. راغفر در گفتگوي اخير خود با تاکيد بر اينکه آتش بس فعلي طولاني مدت نخواهد بود، تاکيد کرد اگر حمايت‌هاي لازم از فرودستان صورت نگيرد، اسراييل خواهد توانست پادوهاي بيشتري در ايران پيدا کند. از نظر او حمايت از معيشت عمومي هر هزينه‌اي که داشته باشد، در شرايط فعلي بايد تامين شود.
متن کامل اين گفتگو را مي‌توانيد در ادامه بخوانيد.
دولت براي اداره کشور در دوره پس از جنگ 12 روزه برنامه‌اي دارد؟
متاسفانه دولت فعلي در هيچ موردي برنامه مشخص نداشته و به نظر هم نمي‌رسد براي اداره اين وضعيت برنامه خاصي داشته باشند يا حتي سناريوها مختلف را برنامه‌ريزي کرده باشند.
* به سرعت بايد از انفعال دست برداشت
فکر مي‌کنيد در اين شرايط دولت و مجموعه نظام حکمراني چه کارهايي بايد بکنند؟
به گمانم بايد به سرعت از اين انفعال دست بردارند و براي اداره کشور در دوره پيش‌رو برنامه‌ريزي لازم صورت بگيرد. من فکر مي‌کنم در وضعيت فعلي بيش از هر زمان ديگري بايد از زندگي مردم و خصوصا اقشار آسيب پذير يا آسيب ديده حمايت شود. اين بسته‌ها اگر کوتاه مدت و چند ماهه هم باشند، مي‌توانند تا حد زيادي مثمر ثمر باشند.
منظورتان از حمايت از اقشار فرودست چيست؟
ببينيد اين جنگ بيشترين تاثير را براي زندگي عموم جامعه و فرودستان داشته است؛ اقشاري که تا پيش از جنگ هم وضعيت معيشتي بحراني داشتند و حالا وضعيت بدتر شده است. بنا برآمارها ما در کشور با ? ميليون راننده موتور که از اين راه درآمد کسب مي‌کنند و همچنين 8 ميليون نفر هم از طريق مسافرکشي اينترنتي کسب درآمد مي‌کنند که در اين روزها به دليل قطع اينترنت و ... از کسب درآمد محروم شدند.در اين وضعيت بايد دولت براي اين مسائل چاره‌جويي کند تا جامعه‌اي که در اين روزها، حمايت در خور و شايسته‌اي از کشورش داشته، دچار مشکلات مضاعف نشوند.
فکر مي‌کنيد اين حمايتها بايد به شکل يارانه نقدي باشد؟
نه لزوما. يارانه نقدي حتما براي آن دسته از اقشاري که شغل‌شان را از دست داده‌اند يا بخش‌هايي که درآمد بسيار ناچيزي دارد، مي‌تواند مفيد باشد. در زمينه حمايت از مصرف مواد غذايي اساسي، کوپن يا کالا برگ هم مي‌تواند کمک کننده باشد. در شرايط جنگ‌ها پرداخت يارانه چه به شکل نقدي و چه به شکل کالا برگ، ضروري است و اين تجربه در کشورهاي مختلف هم آزموده شده است.
فکر مي‌کنيد اهميت اين مساله در بخش تصميم‌گيري اقتصادي، مورد توافق قرار گرفته است؟
چيزي که حاکي از يک تحرک هدفمند باشد را مشاهده نمي‌کنيم اما يک چيز مشخص است؛ از گذشته هم منتقدان گفته بودند که فقر و نابرابري صرفا موجب بحرانهاي اجتماعي يا اخلاقي نمي‌شوند بلکه در نهايت يک جامعه فقير، تبديل به يک جامعه ناامن مي‌شود. بخش بزرگي از طعمه‌هايي که تبديل به پادوي آمريکا يا اسراييل شدند افرادي بودند که فقر در انتخابشان موثر بود. اگر هنوز مسئولان به اهميت اين موضوع پي نبرده‌ باشند، بسيار تاسف آور است. زيرا بازگشت حتي به تجربه جنگ هشت ساله هم اهميت حمايت از معيشت مردم در اين وضعيت را نشان مي‌دهد و اين مهم را بايد به عنوان اقدام عاجل و فوري در دستور بگذارند.
در کشورهاي ديگر هم چنين حمايتهايي انجام مي‌شود؟
نه تنها در طول جنگها، مانند جنگ دوم جهاني که حتي در دوره بحرانهايي چون کرونا هم اين اقدامات مشهود است. برعکس تصور نوليبرالهاي شيفته آمريکا و غرب، حتي در ايالات متحده هم در دوره شيوع کرونا از فعاليتهاي توليد خود حمايت يارانه‌اي کرد و به بخش بزرگي از مردمش يارانه نقدي پرداخت. در زمينه قيمت گذاري انرژي هم دولت آن کشور سرسختانه برخورد کرد و اجازه نداد به دليل افزايش قيمتها در سطح بين‌المللي، شرکتهاي نفتي هزينه مردم را بالا ببرند و قيمتها تثبيت شد.
من فکر مي‌کنم اين تجاوز آشکار 12 روزه که اکنون دچار يک وقفه شد تا سياستهاي مضر تعديل ساختاري که در اين سالها بي وقفه اجرا شده را کنار بگذاريم. اين اقداماتي که در سالهاي پس از جنگ اجرا شده موجب گير افتادن کشور در يک بحران تو در تو شده است.
* دولت اجازه افزايش قيمت را به توليدکنندگان ندهد
در حوزه قيمت‌گذاري هم دولت بايد مداخله کند؟
دولت نبايد اجازه افزايش قيمت را به توليدکنندگان بدهد و حتما بايد در اين عرصه مداخله کند. همانطوري که گفتم حمايت از معيشت مردم در اين روزها ضروري ترين اقدام هاست و نبايد اجازه بدهند توده هاي مردم به قرباني طمعکاري برخي تبديل شوند. همچنين بايد جلوي تعديل نيرو بنگاهها گرفته شود و در صورت لزوم يارانه مربوط به تثبيت قيمت يا حفاظت از مشاغل هم به برخي توليدکنندگان بپردازند.
اين اقدامات در شرايط فعلي پر هزينه نيست؟
اين طور فکر نمي‌کنم ولي حتي اگر بيشترين هزينه‌ها را هم در پي داشته باشد، من فکر مي‌کنم بايد پرداخته شود چرا که اين مهم هم جلوي بحرانهاي اجتماعي را خواهد گرفت و هم جلوي ناامني‌هاي آتي را. نيازي هم نيست که همه اين حمايتها هميشگي باشند و مي‌تواند براي چند ماه، تا زماني که آتش بس واقعي فرا برسد، ادامه داشته باشد و پس از آن قطع شود.
فکر مي‌کنيد آتش بس فعلي موقت است؟
بله و معتقدم ديگر توجيه غافلگيري از سوي حاکميت و دولت در حمله آتي پذيرفتني نخواهد بود.
* به بخش مسکن و اجاره‌بها دقت کنيد
بسته حمايتي معيشتي مدنظر شما چه ويژگي‌هايي دارد؟
اين بسته، براي هر دهک يا منطقه بايد يکسري ويژگي خاص داشته باشد. درواقع بسته به موقعيت اقتصادي و معيشتي خانوارها مي‌توان اشکال متنوع‌تري از حمايتها به شکل کالا برگ يا يارانه نقدي را انجام داد. همچنين مي‌توان تسهيلات بانکي براي آن دسته از فرودستاني که بدهکار هستند، در نظر گرفت.
سر آخر بايد در مورد بخش مسکن و هزينه اجاره بها هم فکري بيانديشند. اين وضعيت نابسامان مسکن حتي مي‌تواند کار آن دسته از نفوذي‌هايي باشد که در نظام تصميم‌گيري اقتصادي رخنه کرده و با اقدامات‌شان اين وضعيت ناهنجار فعلي را رقم زده‌اند. تحت نام اقتصاد آزاد، مسکن را به کالاي لوکس و کمياب تبديل کرده‌اند و دولت بايد پاسخگوي نياز به سرپناه جامعه خود باشد. براي اين مهم هم راههاي مختلفي هست که در جاي خود مي‌توانيم بررسي کنيم.به گزارش آراز آذربايجان به نقل از خبرآنلاين،ضمن اينکه اين روزها اخبار مختلفي از تعديل نيروي کار شنيده مي‌شود که نياز به مداخله فوري دارد. دولت بايد هم با مشوق‌هاي مالياتي و هم پرداخت يارانه دستمزد، اجازه ندهد سطح اشتغال فعلي کاهش يابد و براي اين مهم بايد توليدکنندگان را به حفظ حداکثري نيروي کار خود فرا بخواند.
Azazarbaijan.aghtesadi@gmail.com