اقتصاد ايران در پايان بهار 1404

 اين تصوير، حاوي چند رکورد مهم و چشمگير است که مي‌تواند معادلات سياست‌گذار پولي را به هم بريزد و اقتصاد ايران را از هدفگذاري 25 درصدي دور کند؛ رکورد‌هايي که ناشي از شرايط جنگي کشور بوده و بيشتر از سمت خوراکي‌ها ايجاد شده است.
تورم چيست و چگونه محاسبه مي‌شود؟
تورم شاخصي است که نشان مي‌دهد قيمت يک سبد يکسان از کالا و خدمات مورد مصرف خانوار در هر ماه چقدر نسبت به گذشته تغيير کرده است. اگر اين نرخ ماهانه حساب شود، تغييرات قيمت نسبت به ماه قبل سنجيده مي‌شود. اگر تورم نقطه‌اي باشد، يعني تغيير قيمت سبد در هر ماه نسبت به همان ماه در يک سال قبل برآورد شده است. در نهايت، اگر تورم به صورت سالانه محاسبه شده باشد به اين معناست که تغييرات ميانگين قيمت‌ها در 12 ماه منتهي به زمان مورد بررسي، نسبت به همين دوره در يک سال قبل بدست آمده است. در واقع، براي محاسبه تورم ماهانه به دو ماه، براي تورم نقطه به نقطه به آمار يک ماه مشخص در دو سال پياپي و براي تورم سالانه به آمار 24 ماه منتهي به زمان مورد بررسي نياز است. مورد اول معمولا نشان‌دهنده تورم کوتاه‌مدت و شوک‌هاي لحظه‌ايست. مورد دوم تورم ميان‌مدت است و مورد سوم تغيير قيمت‌ها را در بلندمدت نشان مي‌دهد.
تورم کل ايران در خرداد 1404
مرکز آمار اعلام کرده که تورم در خرداد امسال نسبت به ارديبهشت افزايش يافته است. همچنين، در تواتر ماهانه اين شاخص حداقل 4 رکورد قابل توجه به ثبت رسيده است.بررسي‌هاي جزئي‌تر حکايت از آن دارد که تورم ماهانه از 2.7 درصد در ارديبهشت به 3.3 درصد در خرداد جهش کرده است. به باور کارشناسان، تورم ماهانه بالاي 2 درصد براي يک اقتصاد هشدارآميز است و براي شرايط فعلي ايران مي‌تواند باعث باقيماندن تورم سالانه در کانال بالاي 30 درصد شود. حال در خرداد ماه اين رقم از کانال 2 درصد نيز فراتر رفته و وارد دالان 3 درصد شده است.
از سوي ديگر، نرخ نقطه‌اي اين شاخص دوباره بالا رفته و از 38.7 درصد به 39.4 درصد رسيده و در آستانه 40 درصد قرار گرفته است. در واقع، اين نرخ از دي 1402 تا کنون هيچگاه در چنين سطحي قرار نگرفته و بالاترين سطح آن تا کنون 40.2 درصد در آذر آن سال بوده است. اين، نخستين رکورد قابل توجه در آمار‌هاي تورم خرداد امسال است.در سوي ديگر، تورم سالانه نيز به 34.5 درصد رسيده که آن هم از شهريور 1403 بي‌مانند بوده است.
ريز و درشت تورم در اقلام سبد معيشت؛ رکوردداران تورم کدام‌اند؟
سبد معيشت خانوار که در محاسبه تورم از آن استفاده مي‌شود از دو گروه کالايي اصلي تشکيل شده است؛ کالا‌هاي خوراکي، آشاميدني و دخانيات و کالا‌هاي غيرخوراکي و خدمات.اين گروه‌هاي کالايي هر کدام شاهد تورم متفاوتي بودند، اما شدت تورم در بخش خوراکي‌ها شديدتر بوده که احتمالا به دليل مازاد تقاضايي بوده که موقتا به دليل جنگ ايجاد شده است.طبق اعلام مرکز آمار، تورم ماهانه گروه خوراکي‌ها، آشاميدني‌ها و دخانيات در خرداد 4.9 درصد بوده است. اين نرخ درخصوص اقلام غيرخوراکي و خدمات نيز 2.5 درصد به ثبت رسيده است. بنابراين، به وضوح شدت بالاتر تورم در بخش خوراکي‌ها قابل رويت است. اگر چه که تورم 4.9 درصدي براي خوراکي‌ها در سال گذشته بي‌سابقه نبوده، اما در سال جديد نخستين بار بوده که به ثبت رسيده است.
از بين اقلام خوراکي، بالاترين تورم ماهانه 10.1 درصد بوده که مربوط به شير، پنير و تخم‌مرغ است. اين نرخ در بالاترين سطح خود از تير 1401 به بعد قرار گرفته است. آخرين باري که تورم از اين نرخ بالاتر رفته بود به يک ماه قبل از اين تاريخ، يعني خرداد 1401 باز مي‌گردد که تورم مصرف‌کننده به صورت موقتي به دليل حذف ارز ترجيحي جهش قابل‌توجهي پيدا کرد. اين جهش در ماه‌هاي بعد و با فروکش‌کردن شوک اوليه فروکش کرد.
اکنون نيز به دليل شرايط بحراني که موقتا در کشور ايجاد شد، قيمت اين محصولات افزايش يافت چرا که به صورت ناگهاني تقاضا براي تهيه آن در بازار‌ها بالا رفت.همچنين، تورم روغن‌ها و چربي‌ها نيز به 3.4 درصد رسيده که آن هم از اسفند سال گذشته تا کنون در بالاترين سطح خود قرار گرفته است.ميوه و خشکبار نيز همچنان جزء اقلامي هستند که تورم بالايي را تجربه مي‌کنند (9.3 درصد). تورم سبزيجات و حبوبات نيز براي دومين ماه متوالي منفي شده که حاکي از کاهش قيمت اين اقلام و تخليه افزايش قيمت شديد آن در انتهاي سال گذشته است.
وضعيت دهک‌ها در ماراتن قيمت‌ها
همانطور که پيش‌تر به آن اشاره شد، فشار اصلي تورم در خرداد ماه بيشتر از سوي اقلام خوراکي بوده است. بررسي دهک به دهک اين نرخ نشان مي‌دهد که بالاترين تورم خوراکي به ثبت رسيده در دهک‌هاي ثروتمند بوده 5 درصد در دهک نهم و دهک) و در مقابل، دهک‌هاي فقير تورم بالاتري را در بخش غيرخوراکي‌ها تجربه کرده‌اند.
2.8 درصد در دهک اول)با اين حال، شاخص تورم کل دهک‌ها نشان مي‌دهد که بالاترين تورم متوجه دهک دوم 3.57 درصد) و پايين‌ترين تورم متوجه دهک دهم 3.07 درصد) بوده است.به گزارش آراز آذربايجان به نقل از اقتصاد24،اين تغييرات قابل‌توجه در نرخ تورم، حداقل در بازه ماهانه، تاييدي بر اين ادعاي کارشناسان است که سياست‌گذاران اقتصادي که قصد کاهش تورم را دارند در کنار استفاده از ابزار‌هاي در اختيار خود، بايد به سمت پيش‌بيني‌پذيرکردن اقتصاد از طريق کاهش شوک‌هاي ناگهاني حرکت کنند. مادامي که خطر اصابت شوک‌هاي متعدد داخلي و خارجي به اقتصاد وجود دارد، بازيگران اين عرصه نمي‌توانند به قدر کافي به بستر موجود اطمينان کنند. اين مسئله نيز در نهايت منجر به نوساني شدن شاخص‌ها مي‌شود.
Azazarbaijan.aghtesadi@gmail.com