افسردگي؛ خاموشي آرام در هياهوي روزمره

 اين بيماري نه تنها باعث ايجاد احساس غم و نااميدي مداوم مي‌شود، بلکه مي‌تواند عملکردي در زندگي روزمره، روابط اجتماعي و انجام وظايف شغلي را نيز داشته باشد. افسردگي تنها يک حالت غم يا بي‌حوصلگي زودگذر نيست. طبق تعريف انجمن روان‌پزشکي آمريکا، افسردگي يک اختلال رواني جدي است که عملکرد فرد را در زندگي روزمره، روابط اجتماعي و شغلي مختل مي‌کند. نشانه‌هايي مانند خلق پايين، نااميدي، بي‌ارزشي، کاهش انرژي، اختلال خواب و حتي افکار مرگ، ممکن است براي هفته‌ها يا ماه‌ها ادامه يابد.علل افسردگي ترکيبي از عوامل ژنتيکي، زيستي، روان‌شناختي و محيطي است. کاهش سطح انتقال‌دهنده‌هاي عصبي مانند سروتونين، اتفاقات استرس‌زا، سبک زندگي ناسالم، تغذيه نامناسب، فشارهاي اقتصادي و فقدان حمايت اجتماعي مي‌توانند زمينه‌ساز افسردگي باشند.
افسردگي بارداري را جدي بگيريد
در اين رابطه، سيدابوالفضل قريشي متخصص مغز و اعصاب مي‌گويد: افسردگي يکي از شايع‌ترين و ملموس‌ترين اختلالات رواني در جهان بوده و صرفاً غمگيني ساده نيست بلکه شامل علائمي مانند بي‌لذتي، بي‌قراري، تغييرات خواب و اشتها (کاهش يا افزايش) مي‌شود. وي با بيان اينکه افسردگي مي‌تواند دروني و پنهان باشد، به طوري که افراد با ظاهر شاد ممکن است در درون افسرده باشند، مي‌افزايد: اين اختلال به عنوان يک بيماري مرتبط با سبک زندگي مدرن و چالش‌هاي تکنولوژي معرفي شده و طيف گسترده‌اي از انواع افسردگي از جمله افسردگي ماژور، افسردگي فصلي و افسردگي بعد از زايمان را شامل مي‌شود که حدود ?? تا ?? درصد زنان در دوره‌اي از زندگي‌شان افسردگي را تجربه مي‌کنند.
وي درباره افسردگي زايمان اظهار مي‌کند: اين نوع افسردگي بايد جدي گرفته شود زيرا ممکن است تا چند ماه پس از زايمان ادامه يابد و علائمي مانند بي‌انرژي بودن، کاهش لذت، پرخاشگري و حتي افکار خودکشي داشته باشد. درمان به موقع اين اختلال براي سلامت مادر، کودک و خانواده حياتي است، زيرا افسردگي درمان‌نشده مادر مي‌تواند استرس را به کودک منتقل کرده و ريسک ابتلاي او به افسردگي را افزايش دهد.
وقتي نوجوان، ساکت مي‌شود
هر چند افسردگي در هر سني ممکن است رخ دهد، اما در سال‌هاي اخير آمارها، نگراني درباره شيوع آن بين نوجوانان را افزايش داده است. دوران نوجواني، به‌دليل تغييرات شديد جسمي، هورموني، هويتي و اجتماعي، دوره‌اي حساس و مستعد ابتلا به اختلالات رواني به‌ويژه افسردگي است.
پژوهش‌ها نشان مي‌دهد که افت تحصيلي، انزواي اجتماعي، تغييرات شديد خلق، تحريک‌پذيري، بي‌انگيزگي و حتي رفتارهاي پرخطر، از نشانه‌هاي شايع افسردگي در نوجوانان هستند؛ نشانه‌هايي که اغلب با دردسرساز بودن اشتباه گرفته مي‌شوند و ناديده مي‌مانند.
«خانم مشاور ... پسرم ديگه اون بچه پرانرژي سابق نيست. صبح‌ها سخت بيدار ميشه، نمره‌هاش افت کرده، هيچ‌چيزي خوشحالش نمي‌کنه. تازه، دخترم هم چند وقتيه تو خونه کم‌حرف شده، بي‌حوصله‌ است ... منم واقعاً نمي‌دونم مقصر کيه. شايد ما، شايد مدرسه، شايد خودش ...»اين حرف هاي زن حدوداً چهل‌ ساله‌اي بود که بعد از جلسه انجمن اوليا و مربيان، کنج دفتر مشاوره مدرسه ايستاده بود و با صدايي آرام، از دل‌شوره‌هايش مي‌گفت. کنار او ايستاده بودم. نه به‌عنوان يک معلم، بلکه به‌عنوان خواهر يکي از دانش‌آموزان مدرسه و همين علت باعث شد که اين گزارش را ادامه دهم.
به باور مشاوران و کارشناسان حوزه سلامت روان، متأسفانه در جامعه ما افسردگي هنوز با برچسب‌هايي چون ضعف شخصيتي يا تنبلي شناخته مي‌شود؛ تصوري نادرست که باعث مي‌شود افراد، به‌ويژه نوجوانان، ديرتر براي درمان اقدام کنند. اين تأخير در جستجوي کمک، در سنين حساس نوجواني مي‌تواند آسيب‌زا باشد، چرا که بسياري از نوجوانان از دسترسي به ابزارهاي ارتباطي و حمايت‌هاي رواني محروم‌اند.
کارشناسان هشدار مي‌دهند که والدين نبايد تنها بر عملکرد تحصيلي فرزندان تمرکز کنند، بلکه بايد نسبت به تغييرات رفتاري و هيجاني آن‌ها نيز هوشيار باشند. نوجواني که ساعت‌ها بي‌حرکت در اتاقش مي‌نشيند، لزوماً معتاد به فضاي مجازي نيست، ممکن است درگير افکار و احساسات تاريکي باشد که راهي براي بيان آن‌ها ندارد.به گفته محمدرضا قادري يک مدرس و مشاور فعال، نقش مربيان و همسالان در شناسايي و حمايت از نوجوانان افسرده نيز بسيار حياتي است. او مي‌گويد: سکوت نوجوان افسرده را با تنبلي اشتباه نگيريد. او کمک مي‌خواهد.
نقش فضاي مجازي در بروز يا تشديد افسردگي
در رابطه با مسئله افسردگي، محمد شيرمحمدي رواشناس خانواده ، با بيان اينکه سبک زندگي شهرنشيني، تجمل‌گرايي، مصرف‌زدگي و تنهايي، از مهم‌ترين علل ابتلا به افسردگي است، مي‌گويد: از دست دادن عزيزان، ورشکستگي، طلاق، اعتياد و مشکلات زناشويي نيز از ديگر عوامل بروز اين اختلال رواني هستند. هيچ اشکالي ندارد فردي در دوره‌اي از زندگي دچار افسردگي شود همان‌طور که انسان ممکن است چند بار به آنفلوآنزا مبتلا شود، افسردگي هم يک بيماري رواني قابل درمان است که در صورت بي‌توجهي مي‌تواند شدت يابد.وي افسردگي را به سه دسته خفيف، متوسط و شديد تقسيم کرده و مي‌افزايد: افسردگي‌هاي خفيف ممکن است بدون نياز به مراجعه به روان‌درمانگر برطرف شود، اما در موارد متوسط تا شديد، مراجعه به روانشناس يا روانپزشک الزامي است. به‌ويژه در افسردگي‌هاي شديد، علاوه بر روان‌درماني، دارودرماني نيز توصيه مي‌شود.
او در بخش ديگري از سخنان خود با اشاره به نقش فضاي مجازي در بروز يا تشديد افسردگي، ادامه مي‌دهد: تحقيقات نشان مي‌دهد افرادي که روزانه بيش از چهار ساعت از شبکه‌هاي اجتماعي استفاده مي‌کنند، بيشتر در معرض افسردگي قرار دارند. او بر ضرورت مديريت والدين در استفاده فرزندان از فضاي مجازي تأکيد کرد.روان‌شناسان هشدار مي‌دهند سندروم‌هايي مانند آپارتمان‌نشيني و آشيانه خالي در جوامع شهري رو به افزايش است. کاهش ارتباطات واقعي، دوري از طبيعت و نبود تعاملات اجتماعي، احساس تنهايي و بي‌هدفي را تشديد کرده و زمينه‌ساز افسردگي شده است.
براي پيشگيري از افسردگي، راهکارهايي چون ورزش منظم، پياده‌روي، سفر، حضور در جمع‌هاي خانوادگي، شرکت در برنامه‌هاي فرهنگي يا مذهبي و ارتباط با طبيعت توصيه مي‌شود.به باور متخصصان، بايد ياد بگيريم با سختي‌هاي زندگي روبه‌رو شويم، نه اينکه در دنياي مجازي از آن‌ها فرار کنيم.
پاياني براي نااميدي
به گزارش آراز آذربايجان به نقل از ايسنا،افسردگي اگر به‌موقع تشخيص داده شده و درمان شود، کاملاً قابل کنترل است. از روان‌درماني تا داروهاي ضدافسردگي و از حمايت خانوادگي تا فعاليت‌هاي هنري و ورزشي، راه‌هاي متعددي براي بازگرداندن فرد به مسير زندگي وجود دارد.اما آن‌چه مهم‌تر است، تغيير نگاه جامعه به سلامت روان است. روزي که پدر يا مادري بدون خجالت از يک مشاور کمک بخواهند، يا نوجواني بدون ترس از قضاوت، درباره احساساتش حرف بزند، آغاز مبارزه جدي با افسردگي خواهد بود.
افسردگي را بايد جدي گرفت؛ چون گاهي آرام‌ترين آدم‌ها، در دل خود، بلندترين فرياد را پنهان کرده‌اند.