مدير دفتر برنامهريزي و تلفيق ستاد احياي درياچه اروميه:
کشاورزی ناپایدار حوزه دریاچه ارومیه حاصل سیاستهای نادرست حاکمیتی است
گروه خبر: مدیر دفتر برنامهریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت: توسعه کشاورزی ناپایدار در منطقه ناشی از سیاستهای نادرست حاکمیتی است.
مسعود تجریشی در نشست خبری ستاد احیای دریاچه ارومیه که به منظور بررسی آخرین وضعیت دریاچه و برنامههای سال جاری برگزار شد،اظهار کرد: بحران آب میتواند منجر به بروز بسیاری ازمشکلات محلی، منطقهای، سیاسی و امنیتی شود و اگر راهکاری برای مقابله با این چالشها نداشته باشیم باید به جای مدیریت ریسک، مدیریت بحران انجام دهیم.
وی با اشاره به اینکه بحران آب در کشور جدی گرفته نشده است، گفت: در شرایط کنونی مردم متوجه بحران کمآبی، تغییر اقلیم و مشکلات ناشی از کاهش میزان آب در بخش کشاورزی شدهاند ولی پرسش اصلی این است که در شرایط کنونی چه کار باید انجام داد؟ این موضوعی است که باید درباره آن بحث شود تا به راهکارهای مناسب در این زمینه دست یابیم.
مدیردفتر برنامهریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه با تاکید بر اینکه احیای این دریاچه باید مدلی برای کل کشور باشد، تصریح کرد: کل کشور باید مصرف آب را کم کند و اگر میزان بارش کاهش مییابد نباید صرفا محیط زیست و منابع طبیعی متحمل خسارت شوند و از سهم آنها کاسته شود بلکه باید در کلیه بخشها اعم از کشاورزی، صنعت و مصارف شهری مراقبت از مصرف آب صورت گیرد.
تجریشی با اشاره به ضرورت انتقاد و به چالش کشیدن راهکارهای ستاد احیای دریاچه ارومیه اظهار کرد: متاسفانه تاکنون انتقاد از این راهکارها صورت نگرفته است.
برای ما اهمیت دارد که اقدامات صورت گرفته اثرات منفی در بخشهای دیگر نداشته باشد.
به همین منظور ستاد احیا از همه ظرفیتهای ملی و بین المللی استفاده کرده است تا مطمئن شود اقدامات انجام شده باعث بدتر شدن وضعیت نمیشود.
وی افزود: در شرایط ایدهآل تراز دریاچه ارومیه باید به ۱۲۷۴ برسد و دریاچه ۱۴٫۱ میلیارد متر مکعب آب داشته باشد و سطح دریاچه ۴۳۳۳ باشد.
این عضو ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان اینکه این دریاچه به مرحله تثبیت رسیده است گفت: از آبان تا اردیبهشت ماه آب وارد دریاچه میشود و از اردیبهشت تا شهریور و مهر هیچ آبی وارد دریاچه نمیشود و با توجه به اینکه تبخیر سالانه دریاچه یک متر است، حدود ۲ میلیارد متر مکعب آب دریاچه در سال تبخیر میشود بنابراین کاهش سطح، تراز و حجم دریاچه ارومیه از الان تا آخر شهریور امری طبیعی است چون از اردیبهشت به بعد هیچ آبی وارد دریاچه نشده و با توجه به تبخیر سطح، تراز و حجم دریاچه کاهش مییابد. این موضوع تنها برای امسال نیست بلکه سالیان سال همین وضعیت بوده است.
تجریشی در ادامه اظهار کرد: کارشناسان و متخصصان قبل از آغاز به کار ستاد احیای دریاچه ارومیه تاکید کرده بودند که اگر دریاچه طی سه سال به وضعیت تثبیت نرسد، دیگر احیا نمیشود.
دریاچه ارومیه از این جهت شبیه دریاچه آونز آمریکا است.
آنچه متخصصان گفته بودند پایه علمی داشته است و تجربه جهانی آن را تایید میکرد، بنابراین اگر دریاچه ارومیه در سه سال گذشته به وضعیت تثبیت نمیرسید، خشک میشد و دیگر امکان بازگشت آن نبود بنابراین موضوع تثبیت برای ما بسیار حائز اهمیت بود.
مدیر دفتر برنامهریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه در ادامه با انتقاد از عملکرد برخی نمایندگان مجلس و موضعگیری آنها نسبت به اجرای طرحهای نکاشت و بهکاشت اظهار کرد: اگر قرار بود این طرحها اجرا شود، به جای ۵ واحد آب، ۳ واحد آب به کشاورز داده میشد و ۲ واحد دیگر صرفه جویی و به سمت دریاچه ارومیه رها میشد و طبق برنامه بنا داشتیم هزینه خسارت وارد شده به کشاورز را پرداخت کنیم اما این طرح به طور کامل متوقف شد.
وی افزود: این طرح در زاینده رود نیز اجرا میشود. دولتها در آمریکا و استرالیا – که دچار خشکسالیهای مدید بودند- پولی را به عنوان خدمات زیستمحیطی اختصاص میدهند و با خرید آب از مصرف کنندهها باعث صرفهجویی در مصرف آب و رهاسازی آن به سمت اکوسیستمها میشوند. در نتیجه این اقدام، آب را به خدمات اقتصادی بالاتر اختصاص میدهند.
تجریشی با بیان اینکه ستاد احیای دریاچه ارومیه در سال ۹۳ اقدام به اجرای طرح بهکاشت کرد، گفت: بعد از طی شدن همه فرایندها، ستاد مجبور به عقب نشینی در زمینه اجرای این طرح شد چون تحت فشار تعدادی از نمایندگان مجلس قرار گرفت؛ نمایندگانی که در دور بعد انتخابات نتوانستند رای مردم را بگیرند. با این وجود ستاد توانست تا مهر ماه سال ۹۵، ۱۸ درصد مصرف آب کشاورزی را در حوضه آبریز دریاچه ارومیه کاهش دهد.
وی با تاکید بر اینکه با صرفهجویی در مصرف آب در حوزه کشاورزی هیچ اتفاق بدی در تولید محصولات پیش نیامد، اظهارکرد: با وزارت نیرو در زمینه مدیریت ورودی آب به سدها و چگونگی استفاده از آب به تعامل رسیدیم و توانستیم مصرف آب را در حوزه کشاورزی کاهش دهیم و آب باقی مانده را به سمت دریاچه ارومیه بفرستیم.
تجریشی با انتقاد از اینکه در منطقه ارومیه بیش از نیاز کشاورزان آب در اختیار آنها گذاشته میشود، تصریح کرد: در این حوضه شرایطی فراهم شده که کشاورز آب بیشتر از نیاز دریافت میکند.
در جنوب دریاچه، آب اضافی در اختیار کشاورز قرار داده می شود. بیشترین آب صرفه جویی شده را در میاندوآب داشتیم؛همان جایی که نمایندگان آن به طرح بهکاشت انتقاد کردند.
وی افزود: در این منطقه سالانه ۷۰ میلیون متر مکعب آب تبخیر میشود که باعث شور شدن زمینها و در نتیجه کاهش کیفیت محصولات کشاورزی میشود چون ریشه گیاه به هوا احتیاج دارد.
برای مثال بر اثر مصرف بالای آب برای تولید گندم، گندم تولیدی پروتئین کمی دارد. به اذعان وزارت جهاد کشاورزی صرفه جویی ۱۸ درصدی آب در بخش کشاورزی باعث افزایش درآمد کشاورزان نیز شده است بنابراین میتوانیم کاهش مصرف آب را بدون اثر منفی در تولید محصولات به عنوان یک سیاست موفق داشته باشیم.
تجریشی در ادامه با اشاره به سهم تغییر اقلیم در خشکی دریاچه ارومیه اظهار کرد: در سالهای گذشته این طور مطرح شده بود که تغییر اقلیم بیشترین سهم را در خشکی دریاچه دارد.
متخصصان و وزارت نیرو این موضوع را مطرح کرده بودند که ۹۵ درصد خشکی دریاچه به تغییر اقلیم بر میگردد.
با بررسی دادهها و اطلاعات مربوط به میانگین بارش طی سالهای متمادی متوجه میشویم که سهم تغییر اقلیم در خشکی دریاچه ۵۰ درصد است.
وی افزود: در سالهای ۸۴ تا ۸۸ میانگین بارش در منطقه ارومیه ۳۰۰ میلیمتر بود.
در این مقطع تراز دریاچه ۱۸ سانتیمتر کاهش یافته بود.
بین سالهای ۸۸ تا ۹۲ بارشها ۳۴۰ میلیمتر بود.
در این همین بازه زمانی ۱۳۰ سانتیمتر تراز دریاچه کاهش یافت. به عبارتی با وجود افزایش بارش، تراز کاهش یافته بود.
مدیر دفتر برنامهریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه با اشاره به میانگین بارش طی سالهای ۹۲ تا ۹۶ اظهار کرد: در دولت یازدهم که برای تثبیت دریاچه اهتمام شد، بارشها ۲۶۷ میلیمتر بود که نسبت به دوره ۸۴ تا ۸۸ ، ۱۰ درصد و نسبت به دوره ۸۸ تا ۹۲ ، ۲۰ درصد کاهش یافت.
با این حال تراز دریاچه در سالهای ۹۲ تا ۹۶ ۱۰ سانتیمتر افزایش یافت. این دادهها نشان میدهد که همه مشکلات را نباید به گردن طبیعت بیندازیم.
این عضو ستاد احیای دریاچه ارومیه با اشاره به تحقیق محقق ایرانی – که در دانشگاه فلوریدا مشغول کار است- گفت: این محقق ۱۳ هزار سال تغییرات بارشی حوضه آبریز دریاچه ارومیه را بررسی کرده و متوجه شده که در این مدت هر سه ، شش و ۱۱ سال دریاچه دچار خشکیهای متناوب بوده است بنابراین این تحقیق نشان میدهد حوضه آبریز دریاچه ارومیه همیشه نوسانات بارشی داشته است ولی با این حال خشک نشده بود.
تجریشی افزود: با نگاه به بارش های سال ۱۴۳۷۲ تا ۷۳ متوجه می شویم که بارشهای شدید با سیلابهای زیادی وارد دریاچه ارومیه شده است.
در شرایط حاضر احداث سدها مانع ورود سیلابها به دریاچه میشود. در گذشته در فصل تابستان کشاورزانی که زراعت میکردند خود را با شرایط آبی آن فصل تطابق میدادند ولی در شرایط حاضر با سد سازی متعدد الگوی زراعت به سمت باغداری حرکت و حتی از باغداری به سمت زراعت آببر سوق پیدا کرده است. تولید محصول کشاورزی از انگور و توتون به سمت سیب و چغندر قند رفته است.
وی تاکید کرد: ا گر چه تغییر اقلیم و نوسانات بارشی در وضعیت دریاچه ارومیه تاثیرگذار است ولی سیاستهای حاکمیتی را نیز نباید در خشکی دریاچه نادیده گرفت. نوسانات اقلیمی باعث کاهش ۱٫۷ میلیارد مترمکعب آب ورودی به دریاچه میشود.
اگر میزان آب تجدیدپذیر ۸٫۷ میلیارد مترمکعب بود، با کاهش بارشها میزان آب تجدیدپذیر به هفت میلیارد مترمکعب رسید.
به عبارتی طی بیست سال گذشته ۱٫۷ میلیارد مترمکعب کاهش ورودی به دریاچه ارومیه داشتیم.
تجریشی با تاکید بر اینکه دولتها به سمت توسعه کشاورزی در منطقه ارومیه حرکت کردهاند، گفت: متاسفانه طی سالهای گذشته کشاورزی به سمت محصولات آببر سوق پیدا کرده است و سطح کشت آبی از ۳۰۰ هزار هکتار به ۴۸۰ هزار هکتار رسیده است.
اگر هر هکتار،۱۰ هزار مترمربع آب مصرف کند، ۱٫۸ میلیارد مترمکعب آب به واسطه توسعه کشت آبی در این منطقه مصرف میشود بنابراین سهم تغییر اقلیم و توسعه ناپایدار کشاورزی ۵۰-۵۰ است.
وی افزود: تغییر اقلیم باعث کاهش ۱٫۷ میلیارد مترمکعبی و توسعه کشاورزی باعث کاهش ۱٫۸ میلیارد مترمکعبی آب ورودی به دریاچه ارومیه شده است.
توسعه کشاورزی ناپایدار در منطقه ناشی از سیاستهای نادرست حاکمیتی است. در مجموع سهم دو عامل تغییر اقلیم و توسعه کشاورزی در خشکی دریاچه ارومیه به میزان مساوی است.
مدیر دفتر برنامهریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه در ادامه با اشاره به اظهارنظر برخی منتقدان در مورد مصرف آب سدها برای مصارف صنعت، شرب و بهداشت اظهار کرد: عمده آب مصرفی در حوزه آبریز به کشاورزی اختصاص دارد. طبق برآوردها پنج میلیارد مترمکعب آب در بخش کشاورزی مصرف میشود این در حالیست که تنها ۵۰۰ میلیون مترمکعب آب در صنعت شرب و بهداشت استفاده میشود بنابراین ۹۰ درصد آب مصرفی در حوزه آبریز دریاچه ارومیه مختص کشاورزی و تنها ۱۰ درصد آن به شرب صنعت و بهداشت اختصاص مییابد.
تجریشی تاکید کرد: بر اساس منطق با توجه به مصرف بالای آب در بخش کشاورزی، وضع اقتصادی کشاورزان حوزه آبریز دریاچه باید خوب باشد اما واقعیت این است که درآمد کشاورزان این منطقه از متوسط کشوری پایینتر است.
باید ۱۰ مترمکعب آب، یک دلار ارزش افزوده ایجاد کند. این رقم در کشور ما ۲۰ سنت و در حوزه دریاچه ارومیه ۱۵ سنت است.به گزارش آرازآذربایجان به نقل ازایسنا، وی افزود: طی سه برنامه توسعه نتوانستیم بهرهوری را بالا ببریم این در حالیست که ارزش دلار در این مقطع سه برابر شده است بنابراین فعالیت کشاورزی ما یک فعالیت غیراقتصادی است. کشاورزی در این منطقه از دست رفته است.
نوشته شده توسط admin در چهارشنبه, ۲۱ تیر ۱۳۹۶ ساعت ۵:۴۴ ق.ظ