مزاحمت‌های خیابانی مصداق خشونت اجتماعی علیه زنان

مزاحمت‌های خیابانی مصداق خشونت اجتماعی علیه زنان

گروه اجتماعی : مهم نیست کجا باشیم ، خیابان ، تاکسی، دانشگاه، مراسم تشیع جنازه یک چهره سرشناس یا در فضای مجازی، در هر مکان و وضعیتی افرادی برای ایجاد مزاحمت آماده به خدمت هستند و چشم‌اندازی هم برانقراض نسل مزاحمان وجود ندارد. مزاحمت‌هایی که نوعا جنسی بوده و از آزار کلامی گرفته تا آزار بدنی به اشکال گوناگون بر سر زنان آوار می‌شوند.
آزار جنسی یکی از انواع خشونت علیه زنان است که شامل طیفی از حرکات، رفتار و اعمال جنسی نامطلوب، مانند نگاه‌های هیز تا تجاوز جنسی، را در بر می‌گیرد. طبق آخرین یافته های محققان اجتماعی آزار غیرکلامی توسط تمامی زنان، آزار جسمی توسط بیش از ۹۵درصد زنان و آزار کلامی توسط حدود ۹۰درصد زنان تجربه شده است. زنان با هر ویژگی اجتماعی و اقتصادی در معرض آزار جنسی قرار دارند و خشونت و آزار جنسی در هر محیطی که زنان و دختران در آن حضور دارند یا مشغول فعالیت هستند، می‌تواند رخ دهد.
از این نظر ممکن است زنان در خانه و از سوی خویشاوندان، آشنایان یا در مواردی که افراد مهاجم به صورت غیر قانونی وارد حریم خصوصی دیگران می شوند، مورد آزار و خشونت قرار گیرند یا در محیط کار و فعالیت شغلی زن از سوی کارفرما، همکاران، مراجعان و مشتریان مورد آزار قرار گیرند.
همچنین مواردی از حمله به محل کار زنان همانند مطب پزشکان زن، دفتر وکلای زن ، آرایشگاه زنانه و… ارتکاب جنایت گزارش شده است که این‌ها جدای از آمار آزارهایی است که زنان هنگام استفاده از حمل و نقل عمومی و عبور از معابر، پارک ها، سینماها و… تجربه می‌کنند.
بنابراین امکان وقوع خشونت و آزار جنسی در هر مکانی که دختر یا زنی در آن حضور دارد، فراهم است. از این رو باید موارد و میزان شیوع آن جهت اتخاذ تدابیر لازم مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. در این گزارش، سعی داشته‌ایم برخی از اَشکال آزار و خشونت جنسی علیه زنان را در اجتماع از دیدگاه فقهی و حقوقی مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم.
* اقسام آزار زنان در خیابان
برای بررسی و نقد آزار زنان در خیابان ها باید به «خشونت جنسی رفتاری»؛ حاکم بر جامعه نگاهی ویژه داشت.
همچنین «خشونت گفتاری»؛ نیزبه یکی از متداول ترین اشکال آزار زنان رواج یافته است که به »گفتار شهوانی« و»گفتار خشونت آمیز« تقسیم می‌شود. در »گفتار زشت«، مرتکب با مخاطب قرار دادن زن، الفاظی را که متضمن مسائل و معانی جنسی است به زبان می آورد.
امروزه این نوع از آزار جنسی با استفاده از وسایل ارتباطی از قبیل تلفن و اینترنت در جهان و از جمله ایران در حال افزایش است. در «گفتار خشونت آمیز» هم مرتکب با مخاطب قرار دادن زن و به منظور ارضای غریزه لذت جویی، از الفاظ زشت، رکیک، توهین آمیز، تهدیدآمیز و … استفاده می کند.
* از توهین تا تهدید به قتل
ماجراهای مزاحمت‌های خیابانی به اشکال مختلف برای بسیاری از زنان تکرار شده است، چه از ماجرای مادر مسن یکی از دوستانم که با قرار دادن کیف ما بین خود و مردی که کنارش در تاکسی بود ،برا ی ممانعت از مزاحمت«خاله سوسکه زشت»خطاب شد، چه دختر جوانی که ظهر یکی ازروزهای گرم تابستان سال جاری در یکی ازکوچه های امیرآباد توسط یک مردم مسلح به چاقو تهدید شد واگر گشت پلیس از سر اتفاق آنجا حاضر نمی‌شد این‌دختر جوان به سرنوشت موهوم قربانی تجاوز تبدیل می شد.
اما نکته مشترک میان اکثر افراد ی که مورد آزار قرار می‌گیرند این است که با سکوت سعی در حفظ آبروی خود دارند.پر واضح است که دلیل این امر نگاه منفی جامعه به قربانیان است.
قربانیان آزار، تعرض و حتی تجاوز امکان زندگی معمولی در جامعه را بعد از افشای واقعه نخواهند داشت و همین امر یکی ا زعوامل دوری از بیان حقیقت است. گویی قرار نیست یک بار به خود بگوییم نقش قربانی تعرض یا تجاوز بودن مگر چه دستاوردی دارد که یک زن با نوع پوشش یا رفتارش به دنبال آن باشد.
دکتر مجید ابهری در رابطه با اینگونه آزارهای زنان در جامعه، اضطراب، استرس و ترس از حضور در اجتماع را از عوارض این آزارها می‌داند و معتقد است: این‌گونه تجاوز به حقوق شهروندی بانوان باعث کاهش مشارکت آن‌ها در عرصه‌های اجتماعی می‌شود .
بسیاری از زنان در جامعه ما حتی در شرایط حفظ حجاب اسلامی نیز مورد آزار قرار می‌گیرند. متاسفانه به علت کاهش غیرت اجتماعی دیگر کمتر مردی از بانوان در جامعه دفاع می‌کند . متاسفانه به طور متوسط ۲۵ درصد از زنان شهری در طول روز مورد آزار فیزیکی و رفتاری قرار می‌گیرند .
این عضو هیات علمی دانشگاه تعرض‌های خیابانی را به دو صورت آزارهای فیزیکی مانند تنه زدن، تعرض فیزیکی و لمس بدنی،ترساندن بانوان با موتورسیکلت یا بوق زدن و آزارهای گفتاری را که شامل متلک پرانی، بکار بردن عبارات مشمئز کننده و زشت تقسیم می‌کند و می‌گوید :»این‌گونه آزارهای خیابانی باعث تجاوز به حریم شهروندی و آزادی‌های اجتماعی بانوان است. به طور متوسط به ازای هر زن خیابانی هفت مرد خیابانی وجود دارد و برای هر زن صدبار در روز بوق زده می‌شود. برای این افراد که به بهانه مسافر کشی به بانوان تعرض می‌کنند محجبه یا بی حجاب، پیر یا جوان فرقی نمی‌کند، همین قدر که زن باشد و در کنار خیابانی ایستاده باشد باعث آزار او می‌شوند« .
*پیچ وخم اثبات آزار جنسی
البته اگر هم زنان نخواهند سکوت کنند بعد از اعتراض به آزار رخ داده خواستار تعقیب قضایی مزاحم باشند هم با دردسر های بسیاری مواجه خواهند شد. زیرا برخورد قضایی با مزاحمان خیابانی همچنان امری مغفول در بسیاری از کشورهای جهان سوم مانندایران است.
هرچند سازمان ملل در توصیه نامه شماره ۱۹ بر کنوانسیون رفع کلیه اشکال تبعیض علیه زنان، آزار جنسی را این‌گونه تعریف می‌کند: «هر نوع رفتار ناخواسته با ماهیت جنسی، آزارهای کلامی جنسی، نشان دادن پورنوگرافی و درخواست جنسی چه به شکل کلامی و چه فیزیکی. این رفتارهای می‌تواند تحقیر‌کننده بوده و سبب ایجاد مشکلات جدی بر سلامت افراد شود. »مصادیق آزار جنسی بسیار متنوع و زیاد است و با این تعاریف بدون شک مزاحمت‌های خیابانی خیلی رایج در ایران که بیشتر شامل متلک گویی‌ها و نگاه‌های خیره می‌شود نیز در این حیطه قرار می‌گیرند.
حال اگر یک قربانی آزار جنسی بخواهد برای دفاع از خود واکنش قضایی داشته باشد« امری که در وهله نخست بسیار عادی به نظر می رسد»با چالش اثبات ادعا ی خود مواجه خواهد شد. با نگاهی به ادله اثبات دعوا در حدود و جرائم جنسی نشان می‌دهد که شرع مقدس اسلام در اثبات حد برای جرائمی همانند لواط، زنا و… سخت گیری کرده و به عبارتی درصدد عدم طرح و اشاعه آن در جامعه بوده و سعی بر پوشاندن آن نیز داشته است و از همین جهت با تعیین توبه به عنوان یکی از موارد رافع مجازات، گناهکاران را به حضور در پیشگاه خداوند و توبه در نزد آن ناظر فراخوانده است.
در ادله اثبات زنا و سایر جرائم خلاف عفت و اخلاق عمومی تفاوتی بین زنای به عنف و زنای بدون عنف گذاشته نشده است و از این جهت در هر دو نوع جرائم جنسی، سخت گیری دیده می شود، ولی این سخت گیری نباید موجب فرار جانیان و خشونت گران جنسی از دست عدالت شود. با توجه به اینکه در بسیاری از موارد اعمال خشونت و آزار جنسی، امکان اخذ چهار بار اقرار یا فراهم آوردن چهار شاهد وجود ندارد، لذا توجه به ادله دیگر همانند علم قاضی و ادله پزشکی قانونی که مورد تاکید و پذیرش شرع و قانون می باشد، ضروری است.
بر این اساس، قاضی باید برای کشف حقیقت و اقدام مناسب و قاطع، آنچنان که از روح احکام و فرامین شرع مقدس اسلام برمی آید، تلاش کند و با استفاده از قرائن، شواهد و از طرق متعارف علم آور، نسبت به مجازات مجرمان جنسی اقدام به عمل آورد.
* مدعی باید ادله اثبات جرم را ارائه کند
قوانین برای برخورد با مزاحمان کم نیست اما مشکل اثبات ادعای مزاحمت است. طبق قوانین یکی از انواع آزارهای جنسی زنان از نوع گفتاری، نسبت ناروا دادن به زن یا دختر است که در فقه و حقوق جزای اسلام جرم محسوب می شود.
اگر این نسبت ناروا، نسبت زنا باشد، این عمل »قذف« نامیده می شود برای قذف کننده، مجازات ۸۰تازیانه به عنوان حد قذف در نظر گرفته شده است.ماده۲۴۵و ۲۵۰ قانون مجازات اسلامی) اگر نسبت ناروا غیر از زنا همانند مساحقه یا سایر کارهای حرام باشد، در این صورت نسبت دهنده تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.(۶۰۸ قانون مجازات اسلامی).
* مزاحمت کلامی جرم است
حسن کیا استاد دانشگاه و وکیل دادگستری: محدودیت‌ها و وجود تبعیض در آزادی‌های اجتماعی بین زنان و مردان در جوامع مردسالار مثل جامعه ما بی تردید تبعاتی دارد که پرداختن به زوایای پیدا و پنهان،بیشتردرحوزه تخصصی جامعه شناسان و پژوهشگران حوزه اجتماع و زنان است.صرف‌نظر از محروم بودن زنان ایرانی از بسیاری حقوق اجتماعی،توجیه برخی از این محدودیت‌ها از خود محدودیت دردناک تر است.به عنوان مثال زنان ما از رفتن به ورزشگاه‌ها محروم هستند چون گفته می شود فضای ورزشگاه‌ها مسموم است و تماشاگران مرد از الفاظ و رفتار های ناشایست استفاده می کنند.
این یعنی به جای برخورد با عامل بداخلاقی و ناهنجاری،افرادی را ازحقوق شهروندی و اجتماعی شان محروم می کنیم.این فاصله اندازی هاباعث ایجادعقده‌هایی شده که با حمله‌های فیزیکی و کلامی به زنان همراه شده است.نمونه بارز آن اسیدپاشی‌های چند ساله اخیر و همین‌طور مزاحمت‌های خیابانی متعدد و متنوع از جمله متلک پراکنی،مزاحمت با اتومبیل و بوق زدن‌های نامتعارف و حتی لمس اندام بانوان در وسایل نقلیه عمومی مانند مترو،اتوبوس و تاکسی است.
متاسفانه بسیاری از بانوان ما نیز در برابر این تعرضات پیدا و پنهان بنا به دلایلی که مهم‌ترین آن،ترس از آبروریزی به زعم آنان است،سکوت اختیارمی کنند و این خودموجب تجری مرتکبین می شود.در سال‌های اخیراقداماتی در جهت تفکیک محل استقرار بانوان در مترو و اتوبوس و حتی ایجاد تاکسی های مخصوص بانوان شده است که به‌دلیل عدم فرهنگ سازی،نتوانسته معضل و مشکل را به‌طور ریشه‌ای حل کند.از منظرقانونی ومستند به ماده ۶۱۹ قانون مجازات اسلامی که اعلام می‌دارد:((هرکس در اماکن عمومی یا معابر متعرض یا مزاحم اطفال یا زنان بشود یا با الفاظ و حرکات مخالف شئون و حیثیت به آنان توهین کند به حبس از دو تا ۶ ماه و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد)).
مزاحمت‌های کلامی و فیزیکی برای بانوان جرم است و مجازات آن شلاق و زندان توامان است.در اکثر کشورهای جهان نیز برای مزاحمت‌های این چنین و بدون رضایت،مجازات‌های سنگین در نظر گرفته شده است.این جرایم جزو جرم‌های مشهود بوده و ماموران انتظامی می‌تواند به محض وقوع با آن‌ها برخورد قانونی و شخص یا اشخاص خاطی را به مراجع قضایی معرفی کنند.وفق این ماده رفتارهای چون متلک پراندن،لمس بانوان به‌هر شکل،نگاه کردن های آزاردهنده و نامتعارف،سد کردن راه بانوان و تعقیب بانوان به قصد مزاحمت همگی جرم و مستوجب مجازات هستند.
به گزارش آرازآذربایجان به نقل از سرپوش ، البته اگر الفاظی رکیک به عنوان توهین یا متلک به‌کارگرفته شوند، می‌تواند مستوجب مجازات قذف نیزشوند که مجازات آن ۸۰ ضربه تازیانه است.امیدوارم نیروهای انتظامی و قضایی با عملکرد قاطع و سریع خود،امنیت و سلامت روانی بانوان در جامعه را به نحو احسن تضمین کند.
Arazazarbaijan.ejtemai@gmail.com

نوشته شده توسط admin در چهارشنبه, ۱۶ اسفند ۱۳۹۶ ساعت ۵:۵۶ ق.ظ

دیدگاه


4 − = یک