رمضان فرصتی برای بازداشتن زبان از تهمت و غیبت

مهدی احمدی
گروه فرهنگی: تهمت زدن و غیبت کردن از جمله گناهان و لغزش های بزرگ زبانی محسوب می شود که اعتماد متقابل افراد نسبت به یکدیگر را در جامعه از میان می برد و موهبت های الهی را از انسان دور می سازد. از این رو رمضان به عنوان ماه خودسازی بهترین فرصت برای دوری از این اخلاق های نکوهیده است.
تهمت و غیبت از گناهان بزرگی محسوب می_شود که در قرآن و روایت های مختلف مسلمانان را به شدت از آن نهی کرده اند.
غیبت کردن به معنای آشکار کردن عیب مخفی مومن است. پروردگار در آیه ۱۲ سوره حجرات می فرماید: »هیچ یک از شما دیگری را غیبت نکند آیا هیچکدام از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟ یقیناً شما همگی از این کار کراهت دارید.«
در روایت های بسیاری هم این عمل زشت نکوهیده و عذاب های سختی برایش بیان شده است. گناه غیبت نه تنها موجب فساد در ایمان و اخلاق شخص و رسوایی او در دنیا و آخرت می_شود، بلکه مفاسد اجتماعی و بشری را هم به دنبال دارد.
غیبت کردن موجب کینه، دشمنی و بغض می‌شود و از این رهگذر وحدت اجتماع از میان می رود.
همچنین تهمت زدن از زشت ترین کارهایی محسوب می شود که اسلام آن را به شدت محکوم می کند و آیه های قرآن و روایت های متعدد اسلامی که درباره این موضوع وارد شده نظر اسلام را در این زمینه روشن می سازد.
به این ترتیب رواج تهمت و غیبت در جامعه موجب از میان رفتن اعتماد متقابل افراد نسبت به یکدیگر می شود و پاشیده شدن زندگی و از میان رفتن دوستی ها مولود رواج این گناه کبیره در جامعه است.
پیامبر(ص) می فرمایند: »هر کس به مرد یا زن مؤمن بهتان زند یا درباره او چیزی بگوید که از آن مبراست، خداوند در روز رستاخیز وی را بر تلّی از آتش نگه دارد تا از حرف خود درباره او برگردد«.
ماه مبارک رمضان ماه، ماه توبه و بازگشت به طرف خدا، عفو و آمرزش، آزادی از آتش و دستیابی به بهشت است.
به همین دلیل این ماه بهترین فرصت برای دوری از تهمت و غیبت محسوب می شود. حجت الاسلام سیدمحمدعلی ایازی استاد حوزه و دانشگاه و مدیر گروه علوم قرآن به مناسبت پانزدهمین روز ماه مبارک رمضان و به ضرورت بازداشتن زبان از تهمت و غیبت پرداخت.
حجت الاسلام ایازی با اشاره به فلسفه غیبت و تهمت و آثار اجتماعی آن گفت: هنگامی که فردی به غیبت و تهمت زدن به دیگران می پردازد به کرامت انسانی خدشه وارد می شود و همین امر نیز شخصیت فرد را در جامعه کوچک می کند که این امر نوعی بی اعتمادی، اختلاف و کینه در جامعه به وجود می آورد و مردم را در برابر یکدیگر قرار می دهند.
به همین دلیل غیبت کردن و تهمت زدن شکاف اجتماعی را ایجاد می کند.
به سبب همین آثار منفی در آیه ها و روایت_های زیادی این اخلاق ناپسند مذمت شده است.
مدیر گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به عقوبت های غیبت کردن و تهمت زدن اظهار داشت: عقوبت های این اعمال به ۲ دسته تقسیم می شوند؛ یکی عقوبت هایی که در دنیا وجود دارد.
یعنی اثرهای روحی و روانی که به خود فرد وارد می شود و به همین صورت که او به دیگران تهمت می زند و غیبت می کند عده ای نیز همین رفتار را در حق وی انجام می_دهند. همچنین این رفتار باعث به وجود آمدن بی اعتمادی در جامعه می شود که این امر نیز به نوبه خود جامعه را با آسیب های دیگری مواجه می کند.
این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه افزود: عقوبت دیگر غیبت کردن و تهمت زدن این است که فرد در آخرت نتیجه اعمال و رفتار خود را در حق دیگران مشاهده می کند و به همان نسبت عذاب می بیند.
وی با اشاره به نقش ماه مبارک رمضان در دور کردن انسان ها از غیبت و تهمت بیان داشت: روزه فقط نخوردن و نیاشامیدن نیست در صورتی که این کار در سخن هم باید اتفاق بیافتد.
یعنی در بعضی از ادیان روزه سکوت گرفته می شد اما در اسلام گفته شده که حرف بد زده نشود و زبان خود را از بدگویی نسبت به دیگران باز دارید.
حجت الاسلام ایازی در ادامه افزود: در ماه رمضان انسان باید در برابر رفتارهای زبانی مانند غیبت کردن، تهمت زدن، بدگویی و … یک نوع خویشتن داری از خود نشان دهد و در این ماه تمرین کند تا بتواند در ماه های دیگر نیز این اعمال را انجام ندهد و به این ترتیب توشه معنوی و اخلاقی برای خود به دست آورد. مدیر گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه آزاد اسلامی ماه رمضان را فرصتی مناسب برای جلوگیری از غیبت کردن و تهمت زدن دانست و گفت: مسجدها، منبرها و … از مکان های فرهنگ سازی برای جلوگیری از تهمت و غیبت و دیگر اعمال ناپسند در ماه مبارک رمضان است. هر چند افرادی که در این ماه می خواهند در مسجدها منبرها و … دیگران را ارشاد کنند باید خود از این صفت ها برخوردار باشند؛ یعنی زبان خود را از تهمت و غیبت دور بدارند تا بتوانند دوری از تهمت و غیبت را در میان مردم فرهنگ سازی کنند.
بنابراین هر فرد باید خودش مواظب باشد تا زبانش را از تهمت و غیبت باز دارد تا الگویی برای دیگران شود و اگر مشاهده کرد که دیگران این عمل را انجام می دهند به آنها تذکر بدهد البته این تذکرها نباید رنگ و بوی سیاسی به خود بگیرد بلکه باید با زبان و عمل خود این کار را انجام دهند تا فرهنگ سازی در ماه رمضان به خوبی انجام شود.
این استاد حوزه و دانشگاه اظهار داشت: در این ماه شبکه های اجتماعی باعث آفت های زیادی در جامعه می شوند؛ چرا که در این شبکه ها تهمت زدن و غیبت کردن فراوان دیده می شود.
به ویژه اینکه این حرف ها رنگ سیاسی هم به خود می گیرد و این تهمت ها و غیبت ها چند برابر می شود. در نتیجه به راحتی فرهنگ تهمت و غیبت در جامعه به وجود می آید.
وی با اشاره به تاثیر ماه رمضان در سلامت اجتماعی جامعه بیان داشت: در گذشته در ماه رمضان مردم از تهمت و غیبت دوری می کردند و همین امر باعث می شد که آمار جرم، جنایت اختلاف و نزاع در جامعه کاهش یابد.
بنابراین در ماه رمضان نقش مهم و تاثیرگذاری در سلامت اجتماعی جامعه دارد. حجت الاسلام ایازی در پایان با اشاره به توبه از گناه در ماه رمضان یادآور شد: هنگامی انسان تهمت یا غیبتی را به یک همنوع خود روا می دارد و در این عمل خود مرتکب گناهی می شود چرا که باعث بدنامی یا ریختن آبروی دیگران شده است. از این رو ماه رمضان بهترین فرصت است که عمل خود را جبران کند؛ یعنی باید اعلام کند آن چیزی که درباره دیگران گفته درست نیست و از او نیز حلالیت بخواهد تا توبه او قبول شود.