حاشیه نشینی حاصل چند دهه کم توجهی به روستانشینی
گروه اجتماعی: زندگی در اینجا به حاشیه کشیده شده و در چند دهه گذشته در میان روستانشینی و شهرنشینی سرگردان مانده است؛ نه قاعده و قانون شهر و نه سادگی و آرامش روستا در این مناطق حکمفرماست.
با تکه های پاره سنگ، بلوک سیمانی و چند تیرآهن زنگ زده ی دست دوم و به دور از چشم قانون، چهار دیواری های کوچکی را به صورت شبانه بنا کرده اند و اسمش را سرپناه گذاشته اند. احداث این سرپناه ها از سوی روستائیان یارانه بگیر دولت های نهم و دهم رشد قارچ گونه داشته و سرانجام مناطقی را در حاشیه شهرها به وجود آورده است که امروز از آنها به عنوان حاشیه نشینی یاد می شود.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان هر پدیده اجتماعی علتی دارد و حاشیه نشینی در آذربایجان غربی همچون بسیاری از مناطق دیگر کشور حاصل نبود توسعه متوازن و بی توجهی به روستاها در طول چند دهه گذشته است.
ارتباط معنادار حاشیه نشینی با برخی از آسیب های اجتماعی از جمله اعتیاد، قاچاق، سرقت و … قابل بررسی است زیرا پائین بودن سطح برخورداری از رفاه اجتماعی و فردی، محله های حاشیه شهر را به مناطقی مستعد برای انواع ناهنجاری های اجتماعی تبدیل کرده و بیکاری و انباشته شدن خواسته ها بر روی هم در سالیان متمادی از ساکنان این مناطق افرادی ناراضی و معترض ساخته است. بهداشت، آموزش و پرورش، خدمات شهری و عمومی و برخورداری از حداقل های زندگی از جمله نیازهای ساکنان مناطق حاشیه نشین محسوب می شود و در واقع این مناطق حاشیه ای در جستجوی متن زندگی است.
یک حاشیه نشین در ارومیه معتقد است که اگر زمینه های اشتغال در مناطق روستایی فراهم شود علاوه بر روستاییانی که به حاشیه شهرها مهاجرت کرده اند، برخی از شهرنشینان در جستجوی کار نیز ممکن است به مهاجرت از شهر به روستا دست بزنند. وی که نخواست نامش برده شود، افزود: پدرم در دولت دهم از نوسان قیمت اقلام برای داد و ستد در شهر استفاده می کرد و به همین خاطر از یکی از روستاهای اطراف نقده به ارومیه مهاجرت کردیم و در حاشیه شهر ساکن شدیم اما در زمان حاضر از بابت مهاجرت به شهر پشیمان هستیم. نماینده مردم ماکو، شوط، پلدشت و چالدران در مجلس شورای اسلامی معتقد است که فرصت های شغلی مناسبی برای رفاه حال مردم مناطق روستایی و عشایری ایجاد نشده و حاشیه نشینی ناشی از مهاجرت روستائیان به یکی از معضلات جدی آذربایجان غربی تبدیل شده است. عین الله شریف پور اظهار کرد: نبود فرصت های شغلی در روستاها و مناطق عشایرنشین موجب مهاجرت ساکنان آنان به شهرها و به خصوص مرکز استان شده است و ناهنجاری های اجتماعی از جمله پیامدهای شوم حاشیه نشینی به شمار می رود.
شریف پور ادامه داد: با افزایش حاشیه نشینی هزینه های عمومی هم بالا می رود و این در حالی است که فراهم کردن بسترهای اشتغال، راه اندازی صنایع کوچک و کارگاه های زود بازده می تواند روستائیان را در روستا ماندگار کند.
شریف پور با بیان اینکه آذربایجان غربی دارای ظرفیت های بالقوه ای برای ایجاد اشتغال روستایی است، گفت: هنوز از این ظرفیت ها در عرصه های مختلف اقتصادی به خوبی استفاده نشده است. نماینده مردم ماکو در خانه ملت اظهار کرد: با وجود افزایش درآمد کشاورزان در دولت یازدهم، هنوز به دلیل پائین بودن ارزش افزوده محصولات کشاورزی، درآمد در حد قبولی نصیب آنان نمی شود. شریف پور ادامه داد: با تغییر الگوی کشت، قیمت تمام شده افزایش یافته و کشاورز و دامدار به درآمد و سود مناسب خود دست می یابد و تمامی این موارد پس از گذشت چندین دهه از پیروزی انقلاب اسلامی، در دولت یازدهم مورد توجه قرار گرفته است. وی با بیان اینکه پشتیبانی از فرهنگ کار در جامعه باید نهادینه شود، افزود: متاسفانه در این خصوص مقداری سستی شده است و به عنوان مثال مروجان کشاورزی در انتقال روش های نوین به کشاورزان موفق نبوده اند. شریف پور ادامه داد: وقتی چنین اقدامی صورت نگیرد، بدون تردید کشاورز نیز نمی تواند چاره ای برای مشکلات خود بیابد و مجبور به مهاجرت از روستا به شهر می شود.
نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی نیز قانون گریزی، زمین خواری و تفکیک غیرمجاز اراضی توسط سودجویان و دلالان و مهاجرت های بی رویه به ویژه مهاجرت از روستاها به شهرها با هدف یافتن کار و زندگی بهتر را ریشه اصلی ظهور و گسترش حاشیه نشینی در شهرهای استان عنوان کرد و گفت: این مشکل و معضل نیز باید به صورت ریشه ای حل شود. سیدهادی بهادری ادامه داد: ارائه خدمات به مناطق حاشیه شهرها و توجه به مشکلات اهالی آن هر چند کاهش آسیب و معضلات اجتماعی و فرهنگی را در پی دارد اما از سوی دیگر مشکل حاشیه نشینی را در شهرها دامن می زند و در این راستا باید این معضل به صورت ریشه ای و اصولی حل شود. وی با تاکید بر اجرای قانون برای جلوگیری از توسعه حاشیه نشینی، گفت: آگاهی نداشتن مردم به قوانین فرصت را برای عده ای از افراد سودجو فراهم می کند و آنان با تصرف زمین های اطراف شهرها و تبدیل آن به سکونتگاه های غیر رسمی که فاقد هرگونه آئین نامه و ضوابط شهرسازی است، ضمن برهم زدن کالبد شهر، مدیریت شهری را با مشکلات متعددی مواجه می کنند. به گفته وی باید با تعیین دقیق محدوده و حریم شهرها و آگاه سازی مردم از قوانین، مانع شکل گیری و گسترش چنین مناطقی در شهرهای بزرگ شد. مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری آذربایجان غربی نیز گفت: پس از پیروزی انقلاب اسلامی در روستاهای استان امکاناتی از قبیل آب، برق و تلفن ایجاد شده اما فرصت شغلی به وجود نیامده است.
هوشنگ عطاپور افزود: تنها منبع درآمد روستائیان در زمان حاضر کشاورزی است و اگر با دقت به این مهم نگاه کنیم، کشاورزی نیز به علت سنتی بودن نمی تواند منبع درآمد مناسبی برای کشاورزان و روستانشینان باشد. وی با اشاره به اینکه نبود شغل و درآمد مناسب از محل کشاورزی، روستاییان را وادار به مهاجرت می کند، اظهار کرد: تک محصولی بودن اقتصاد روستا و وابسته بودن آن به کشاورزی، نبود واحدهای تولیدی و کارگاه های مختلف باعث می شود تا روستائیان برای امرار معاش و کسب درآمد ناچار به ترک روستا شوند. وی افزود: وقتی بستر مناسبی برای اشتغال روستائیان فراهم نشود و کشاورزی از سنتی به مدرن تغییر نکند، شاهد خالی شدن روستاها، از بین رفتن کشاورزی و افزایش حاشیه نشینی خواهیم بود.
رضا قلی پور، کارشناس مسایل اجتماعی نیز معتقد است حاشیه شهرها در بیشتر موارد به محل تجمع کودکان کار و کارتن خواب‌هایی تبدیل می شود که برای فرار از قانون و همکاری نکردن با ماموران انتظامی با هم متحد می شوند. به گفته وی جامعه شناسان نیز بر این عقیده هستند که فقر و ناتوانی یا تمایل نداشتن بازار رسمی اقتصاد شهر به جذب حاشیه نشینان، آنان را به بازار فعالیت های غیر رسمی می کشاند و بخشی از نتیجه آن در زمره امور ممنوع و بزهکارانه بروزمی کند. معاون سیاسی و امنیتی استاندار آذربایجان غربی نیز گفت: مقام معظم رهبری پیوسته در خصوص ضرورت توجه و مقابله با آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی تاکید دارد و از این رو مقابله با حاشیه‌نشینی اولویت نخست مدیران دولتی در آذربایجان غربی است. به گفته علیرضا رادفر باید تمام تلاش و توان دولت برای مقابله و کاهش آسیب‌های اجتماعی و به ویژه موضوع مقابله با اعتیاد و حاشیه‌نشینی به کار گرفته شود. استاندار آذربایجان غربی نیز چندی پیش در برنامه زنده تلویزیونی پایش شبکه یک سیما با اشاره به معضل حاشیه نشینی در این استان گفته بود که حاشیه‌نشینی یکی از معضلات جدی شهرهای بزرگ آذربایجان‌غربی و به ویژه شهر ارومیه است که تبعات زیادی نیز دارد و امیدواریم برای بهبود این وضعیت تدابیر بهتری اندیشیده شود. وی در رابطه با آمار مناطق حاشیه نشین موجود در استان اظهار کرد: یکهزار و ۴۰۰ هکتار شامل ۲۵ محله از مناطق حاشیه نشین آذربایجان غربی مورد شناسایی و مطالعه قرار گرفته است. به گزارش ایرنا ۶۰۰ هزار نفر در ۷۲ محله با وسعت سه هزار هکتار در مناطق حاشیه ای شهرهای آذربایجان غربی زندگی می کنند و ارومیه، میاندوآب، بوکان، مهاباد و خوی در این استان دارای بیشترین جمعیت حاشیه نشین است. تلاش دولتمردان تدبیر و امید برای مقابله با پدیده حاشیه نشینی در حالی ادامه دارد که به نظر می رسد اقداماتی اساسی و در سطوح قانونگذاری برای رفع کامل مشکل حاشیه نشینی مورد نیاز است.
نوشته شده توسط admin در پنجشنبه, ۱۸ خرداد ۱۳۹۶ ساعت ۷:۳۹ ق.ظ
