تناقض بین جامعه و سنت برای نوع پوشش زنان

گروه گزارش: پوشش اول خانم های ایرانی مدت هاست که دچار تغییر شده است. گرچه این فرهنگ تا حد زیادی از سوی جامعه پذیرفته شده اما به صورت علنی از جانب مسئولان تایید نمی شود.
طرح ارتقای امنیت اجتماعی ،هر سال تابستان سفت و سخت تر از همیشه اجرا می شود و برای خانم های ایرانی دلهره آفریده است. بازار مانتو نیز، در قبضه واردات است با این تفاوت که اجناسی که در ایران عرضه می شوند، کیفیت جهانی را ندارند و فقط گران هستند
تابستان از راه رسیده و ویترین مانتو فروشی مثل این چند سال اخیر، باز هم از انواع رنگ ها پر شده است.
مانتوهای خنک و اغلب گشاد در انواع رنگ ها که بیشتر روشن و شاد هستند، این روزها خانم_های ایرانی را برای تهیه پوشش تابستانه به مانتو فروشی‌ها کشانده است.
مدت هاست که حتی بسیاری از خانم هایی که چادر را به عنوان پوشش اول انتخاب کرده اند زیر چادر از مانتوهای مد روز و رنگی استفاده می_کنند.
دیگر کمتر شاهد این هستیم که خانم ها به خصوص دخترهای جوان زیر چادر نیز، یکدست تیره بپوشند.
با این حال پوشش اول خانم‌های ایرانی مدت_هاست که دچار تغییر شده و از چادر به مانتو رسیده است.
سال‌ها قبل گروهی از پدر و مادرها اگر در خیابان زنی را می دیدند که راحت لباس پوشیده چشم غره ای به او و چشم غره ای نیز به دختر خود می رفتند.
این فرهنگ البته هنوز بین خانواده‌ها وجود دارد اما بسیار کمتر از گذشته.
حالا جامعه، مانتو را نیز به عنوان پوششی که می توان با آن حفظ حجاب کرد، قبول دارد و حتی بسیاری از روشنفکران مذهبی، این موضوع را به صورت مستقیم بیان کرده اند.
خیلی از خانم‌هایی که به عنوان شخصیت‌های شناخته شده مذهبی، سیاسی و اجتماعی مطرح هستند از پوشش مانتو استفاده می‌کنند و با این کار می گویند که مانتو می‌تواند پوشش اول خانم‌های ایرانی باشد، همان‌گونه که این روزها به پوشش اول تبدیل شده است.
با این حال گرچه این فرهنگ تا حد زیادی از سوی جامعه پذیرفته شده اما هنوز به صورت علنی از جانب مسئولان تایید نمی شود.
طرح ارتقای امنیت اجتماعی، هر سال تابستان سفت و سخت‌تر از همیشه اجرا می شود و صدای زنانه‌ای که می گوید: »خانمم، شما… بیا اینجا«، این سال‌ها همیشه برای خانم‌های ایرانی دلهره آفریده است.
این در حالی است که هیچ وقت مصداق مشخصی برای پوشش مناسب عنوان نمی شود.
شاید به طور موضوعی، دست روی مواردی خاص گذاشته شده است مثلا چکمه های ساق بلندی که روی شلوار می آمد یا شلوارهای کوتاه و مواردی از این دست، اما در مورد مانتو هیچ وقت مصداق مشخصی عنوان نشده است.
تابستان که می شود، مغازه‌ها پر می شوند از مانتوهای رنگی و خانم ها نیز می‌خرند، اما اگر توی همان مغازه، مانتو را بپوشند و بعد بیرون بزنند، ممکن است مامور طرح امنیت آن ها را نگه دارد.
در عین حال ممکن است خانمی با همان مانتو از کنار مامور بگذرد و مشکلی پیش نیاید. اینجاست که مردم گیج می شوند. قضیه چیست؟ اشکال کار کجاست؟
خیلی ها می گویند مانتوهایی آمده که دکمه ندارد و با این حال هیچ‌کس استفاده از آن را ممنوع نمی کند.مغازه ها همچنان می آورند و عرضه می کنند و سلیقه مردم با توجه به مدی که عرضه می شود، شکل می گیرد. بازار نیز این روزها در قبضه برندهای خارجی و مانتوهای وارداتی قرار گرفته است.برندهایی که بسیار گران هستند با این تفاوت که اجناسی که در ایران عرضه می شود، کیفیت جهانی را ندارد بیشترجنس‌ها چینی است و فقط پول از کیسه مردم خارج می کند.
خانمی برای یک مانتو، ۲۰۰ هزار تومان پول پرداخت می کند و تازه جنس اصل نیز نخریده است.
جنس اصل، بیش از یک‌میلیون قیمت دارد بعد این‌قدر تذکر می گیرد که عاقبت یا نمی پوشد یا با ترس و لرز استفاده می کند. انگار شکاف عمیقی بین تقاضای مردم و سلیقه مسئولان وجود دارد یا عده ای دوست دارند که این‌گونه به نظر برسد.
با این حال، هیچ گامی برای کم کردن این شکاف برداشته نمی شود. مردم از راه تذکر می_فهمند ممنوعه چیست وگرنه مصداقی برای‌شان وجود ندارد.
هیچ منبع موثقی وجود ندارد که بتوان به طور دقیق مطرح کرد پوشش خانم‌های ایرانی در این سال‌ها دقیقا با چه تغییراتی مواجه شده است. باید به حافظه تاریخی رجوع کرد و به طور تقریبی مد را در سال‌های مختلف به یاد آورد. استفاده از این پوشش بعد از انقلاب اسلامی بود که فراگیر شد. قبل از آن، افراد یا حجاب نداشتند یا از روسری و لباس‌هایی مانند کت و دامن یا چادر استفاده می_کردند. بعد از انقلاب اما درصد خانم‌هایی که از مانتو استفاده کردند، رو به فزونی گذاشت.
مانتو شلوارهای تیره‌ای که بلند، اپل دار و گشاد بودند و همچنین مانتوهای خفاشی که متعلق به دهه ۶۰ و ۷۰ هستند. از اواخر دهه ۷۰ اما مانتوهایی به بازار آمد که رنگی‌تر بود و از آن بلندی و گشادی خبری نبود.
کمی بعدتر و در دهه۸۰، این مانتوها شکل اندامی بیشتری به خود گرفتند و خانواده‌ها به آن مانتوهای تنگ و کوتاه یا لیزری می‌گفتند.
از همان سال‌های پایانی دهه ۷۰ بود که برخورد با خانم‌هایی که از از این مانتوها استفاده می کردند، آغاز شد و ادامه یافت. سه چهار سالی است که خانم ها از مانتوهای بلند و رنگی استفاده می‌کنند که کمتر دکمه دارند یا ندارند.
این در حالی است که در بسیاری از کشورهای مسلمان، بانوان از پوشش بلوز و شلوار و روسری استفاده می کنند و اتفاقی نیز نمی افتد.
اگر از چنین مانتوهایی که در ایران هست در کنار روسری هایی که عربی می‌بندند استفاده کنند، در مذهب آن‌ها شکی نخواهد بود. در ایران اما بلوز و شلوار می تواند پای شما را به دادگاه باز کندو مانتوها تذکر می آورند!این روزها مانتوها به سمت راحتی بیشتری رفته اند. در مراکز عرضه مانتو و بورس آن یعنی میدان »هفتم‌تیر« که قدم بزنید، شلوغ و پر رونق است.
مانتوهای نخی رنگی، توری و طرح های سنتی در مانتو فروشی‌های هفت تیر حرف اول را می زنند. بین رگال‌ها که قدم بزنید، خانم‌هایی که بیشتر نیز مانتو به تن دارند، مشغول انتخاب هستند. یکی از خانم ها، دختر ۱۰ ماهه اش را سوار کالسکه کرده و با خواهرش به خرید آمده است. می‌پرسم از مانتوهای امسال راضی هستید؟ می گوید: »فرق چندانی که با سال قبل نکرده،همان است فقط طرح‌ها کمی متفاوت شده است«.
می پرسم که در مجموع مدهای این چند سال به نظرتان چگونه است؟ اشاره ای به اندامش می_کند و می گوید: »برای من که به واسطه زایمان دچار اضافه وزن شده ام، گشاد بودن مانتوها خیلی خوب است. تا چند سال قبل، انگار فقط مانتو را برای دخترهای لاغر می دوختند. حالا اما همه می‌توانند انتخاب کنند. البته قیمت‌ها خیلی بالا رفته و طرح‌ها نیز تا حدی تکراری شده اما لااقل می شود از بین‌شان انتخاب کرد«.
می پرسم آیا شده با پوششی که به نظر خودتان مناسب است، بیرون بروید و تذکر بشنوید؟
می گوید: »برای خواهرم همین چند وقت پیش اتفاق افتاد». به خواهرش نگاه می کنم که دختر جوان قد بلندی است و می خواهم که تعریف کند. ۲۳ سال دارد. می گوید: « لباس خاصی تنم نبود. شلوار لی، همین مانتویی که الان تنم است و شال سفید«.
به مانتویش نگاه می کنم که بلند و ترکیبی از سفید، لیمویی و رگه‌های سورمه ای نارنجی است. جلوی مانتو دکمه ندارد و دختر‌جوان با گیره ای به شکل جغد، جلوی مانتو را جمع کرده و بسته است.
می گوید: »تابستان است، هوا گرم است و نمی‌شود که توی خانه ماند. باید یک چیزی پوشید که از گرما نمرد یا نه؟ اصلا اگر این مانتوها خوب نیست، چرا جمع نمی‌کنند؟ چرا همه می_پوشند؟ چه اشکالی دارد؟«.
می‌گویم نترسیدی دوباره این مانتو را پوشیدی؟ جواب می‌دهد:»نخریده ام که قاب بگیرم. خریده ام بپوشم.
همیشه هم گیر نمی دهند. گاهی وقت‌ها که شانس نداشته باشی!«. صاحب این مانتوفروشی البته هیچ وقت تذکری برای عرضه مانتویی خاص دریافت نکرده است اما می گوید که بارها شنیده یا دیده که مغازه‌ای به خاطر فروش انواع خاصی از مانتو پلمپ شده باشد.
او به »قانون« می گوید:» به برخی از مانتوها پوشاک نامتعارف می گویند مثلا با فروش مانتوهای شیشه ای یا مانتوهای پشت طرح دار برخورد می کنند.
این لباس ها بیشتر از ترکیه می آیند و البته تقاضای مردم زیاد است و فروش خوبی نیز دارند. شلوارهای زاپ دار نیز، مدتی حساسیت ایجاد کرد و اگر مغازه ای را کنترل می کردند و این شلوارها و مانتوها را داشت، تذکر می گرفت یا پلمپ می شد.
می گویند خانواده‌ها برای تهیه مانتو با مشکل مواجه شده اند. البته این نیست. من دیده ام خانواده‌های مذهبی نیز می آیند می خرند. به هر حال می گویند خیلی از این مانتوها ،حکم لباس مجلسی دارد و باید مجلسی فروش‌ها بفروشند. اما ابلاغیه رسمی وجود ندارد و هنوز نیز همه می_فروشند«.
به نظر می رسد آنچه این روزها خانواده‌ها را برای تهیه مانتو به دردسر انداخته، نه شکل مانتوها که قیمت‌هاست. در فروشگاه های هفت تیر که قدم بزنید و برچسب های قیمت را نگاه کنید، سرتان سوت می‌کشد.
یک مانتوی ساده که کار خاصی نیز روی آن انجام نشده، ممکن است بین ۱۵۰ تا ۳۰۰هزار تومان وگاه حتی بیشتر قیمت داشته باشد. قیمت مانتوهای مجلسی‌تر و زنانه تر که اغلب مشکی رنگ هست، سر به فلک می‌کشد. قیمت‌ها با عقل جور در نمی آید.
همین سال قبل بود که عکس هایی از یک مانتوی لی پاره در فضای مجازی منتشر شد. عنوان این بود که باور می کنید این مانتو ۲۰۰‌هزار تومان قیمت داشته باشد و اصلا چرا؟ از فروشنده می پرسم آقا چرا این‌قدر گران می فروشید؟ می_خندد: » جنس خوب است دیگر«.
می گویم جنس خوب را همه باید بتوانند بخرند یا نه؟ به مانتو اشاره می‌کنم و می گویم کجایی است؟ چینی؟ چندان به مذاقش خوش نمی آید و بعد از کمی صحبت در پایان می‌گوید: »بازار پوشاک در قبضه واردات است؛به‌خصوص ترکیه و چین.
پوشاک داخلی، فروش ندارد و پوشاک وارداتی نیز گران است. نظارت خاصی بر فروش پوشاک خارجی در ایران وجود ندارد و پوشاک چینی با قیمت‌های مختلف وارد می شوند و به فروش می رسند.
اینجا که خوب است، بروید برخی مراکز را در جاهای خاص تهران ببینید و نگاهی به قیمت ها بیندازید. برخی جاها با دو میلیون، شلوار نیز نمی_دهند«.
آنچه مسلم است وضعیت بازار پوشاک و به ویژه پوشاک بانوان در ایران مناسب نیست. نه تنها بازار پر شده از جنس‌های چینی که به نام برند می_فروشندبلکه قیمت ها سر به فلک می کشد و بسیاری از افراد را برای تهیه لباس، مستاصل می_کند که سر همین لباس‌ها با مردم برخورد نیز می‌شود.
در کل این‌گونه‌که پیداست با تغییر پوشش اول خانم های ایرانی به مانتو، حالا زن ایرانی نمی_داند چه می پوشد، محصول چه کشوری را می پوشد با قیمت درستی می پوشد و آیا اصلا باید این لباس را بپوشد یا نپوشد؟
خانم های ایرانی، مدت هاست با تناقض بین جامعه و حکومت برای نوع پوشش دست به گریبان هستند و بازار پوشاک این روزها لبریز از سوء استفاده است.
مانتو به عنوان پوشش اول حداقل دو دهه اخیر زنان ایران، امروز با چالش‌هایی مواجه است که از نداشتن دکمه گرفته تا ورود به حذف تدریجی آن، قطعا شرایط متفاوتی را در سال های پیش رو تجربه خواهد کرد.