شاه اسماعیل ختایی؛ اؤز دؤورونون پادیشاهی

کؤچورن: شبنم_توحیدی
یازان: تامئرلان_علی‌اکبروف
آنادیلیمیز: او ییخیلدی: اؤلوم درحال باش وئردی، او اذیت چکمه‌دی. من اونا یاخین‌لاشدیم، من اونون کیم اولدوغونو بیلمک ایسته‌ییردیم. او، منیم بوتون حرکت‌لریمی دقیق‌لیکله تکرار ائدیردی. اونا طرف اییلیب دبیلقه‌سینی چیخاردیقدا اونون یانینا یخیلدیم. بو من ایدیم. من اؤزومله دؤیوشوردوم. من باشا دوشه بیلمیردیم کی، بو نه‌دیر و بو نه معنایا گلیر.
– سن اؤز ابلیس‌-ینه غالیب گلدین، اسماعیل! سن اؤز قورخونا غالیب گلدین.
سسی ائشیتدیکده من قیلینجیمی الیمه آلاراق یئردن قالخدیم.
– سن کیم‌سن؟ بوتون بونلار نه دئمک‌دیر؟
– مندن قورخما، اسماعیل!
بو آن هر شئی ایتدی، قارانلیقدا ساده‌جه من قالدیم.
– من هاردایام؟
– سن ائوینده‌سن، اوغول. هر شئی‌ین باشلاندیغی یئرده!
– منیم ائویم قارانلیقدا یئرلشیر؟
– یوخ! سنین قلبین ائله سنین ائویندیر، قورخدوغون زامان اورادا گیزله‌نه‌ بیلرسن. او زامان کی، سن نه ائده‌جه‌یینی و حرکت‌لرینین نتیجه‌سی‌نین نه اولاجاغینی بیلمیرسن. روح اؤلومسوزدور. سن تهلوکه‌ده دئییلسن. اوره‌یینی آچ. اؤز قورخولارینی منه دانیش!
– یوخ! من ضعیف اولاجاغام، سن ایسه بوندان ایستفاده ائده‌جکسن، اؤیره‌نه‌جک‌لرین منیم زیانیما اولاجاق آخی.
– یوخ! من سنی داها گوجلو ائتمک ایسته‌ییرم. من هئچ واخت نه‌یسه سنه قارشی ایستفاده ائتمه‌یه‌جم، بئله کی، من سنین اؤزونم.
– نئجه؟ سن کیم‌سن؟!
– من _سنین قلبینم، من ائله سنم. من سنین بیر حیصه‌نمه اوره‌یینی آچ، سنه یاخشی اولاجاق، سن داها گوجلو اولاجاقسان. من آللاه طرفیندن وئریلمیش بیر هدیه‌یم. روح اؤلومسوزدور.
– من قورخورام. من هئچ واخت بو قدر قورخمامیشدیم. مقصدلر اولدوقجا یوکسک‌دیر، قورخو ایسه بونلاری اوسته‌له‌ییر.
من اؤز ایده‌آل‌لاریمین ترسینه گئتمکدن، منه عزیز اونلارا قارشی اولماقدان قورخورام من تمثیل ائتدیییم خالقا و منه عزیز اولان بیر شئیی بوغان وارلیق اولماقدان، بد-هیبته چئوریلمکدن قورخورام.
– قورخما! سنین اوره‌یین و نیت‌ین صاف‌دیر. سن مقدس دئییلسن، بئله کی، بیز هامیمیز گوناه صاحیبی‌ییک و گوناه‌سیز اینسان یوخدور. قورخونو، غضبی، نفرتی بیر کنارا آت! اوره‌یینی آچ! سنین قلبین سنین مودافعه‌ندیر و اونو هئچ واخت سندن آلمایاجاقلار. هر بیر کس ندنسه قورخور، بو قباحت دئییل! قباحت، لازیملی بیر شئیی ائتمکدن قورخماقدیر.
– من نه‌دن قورخدوغومو اعتراف ائدیم. من اؤز سهولریمی بوینوما آلیرام، اونلارین نتیجه‌لریندن قورخورام. اعتراف ائدیرم کی، مغلوب اولموشام، لاکین مغلوبیت‌لر منی ضعیفله‌تمیردی، بیر آددیم داها تجروبه‌لی و گوجلو ائدیردیلر.
– سن درس‌لری قاورامی‌سان. سن اؤز گوجونو گؤسترمی‌سن. سن اؤزونه غالیب گلمیسن. سن اؤز قورخونو مغلوب ائتمی‌سن.
– بوندان سونرا من نه ائتمه‌لی‌یم؟
– قورخما، لاکین احتیاطلی اول! سنه یاخین اولانلاردان و سنی لاییق اولدوغوندان داها چوخ تعریفله‌ین کس‌لردن قورون! ریاکارلاری و خیانتکارلاری باغیشلاما…
– من نئجه یاشامالی‌یام؟
– لیاقت‌له یاشا. ائله یاشا کی، سنین حاققیندا افسانه‌لر یاراتسینلار، عقیده ایله یاشا، قلبینده غلبه ایله یاشا.
اینان! آللاها ایمان- قورتولوشدور. آیدینلیغا اینان و بو آیدینلیق – حقیقت ایشیغی‌دیر. سن اؤز روحونون و آللاها اینامین خیلاصی آدینا شیطان‌لا سؤوده‌لشمه‌دن (چنه وورماق) امتناع ائتدین. آللاه سنی خیلاص ائتدی، اسماعیل، بئله کی، سن گوجلو، عدالت‌لی و هامی‌نین بیرلیک ایچینده یاشایاجاغی دؤولتی قورماق اوچون سئچیلمی‌سن. او دؤولت کی، عصرلرله آیاقدا دوراجاق. قورخما، اسماعیل، سنین موباریزه، نیت‌ین تمیزدیر- سن اؤز اجدادلارینین میراثینا لاییق‌سن. او میراثا کی، سنه اؤتورولموشدور. قورخما.
حؤکمداریم _ صوبح آچیلیب. سیز صوبح آچیلاندا سیزی اویاتماغیمی امر ائتمیشدینیز.
منی صادیق قوللوقچوم اویاتدی. من یوخودا منیم‌له کیمین دانیشدیغینی بیلمیردیم. لاکین من بیر شئیی بیلمیردیم؛ بو، یوخاری‌دان بیر ایشاره ایدی. اونا ایشاره کی، من مغلوب اولمایاجاغام و اؤز عایله‌می روسوای ائتمه‌یه‌جه‌یم. من قالخدیم، دبیلقه‌می گئییندیم و دؤیوشچولریمین قارشی‌سینا چیخدیم. من سمایا باخدیم؛ او آیدین ایدی. بو یاخشی علامت‌دیر. من آتا میندیم، دؤیوشچولرین دوزن‌لیکده دوزولمه‌سینی امر ائتدیم، سیرالارین اؤنوندن کئچه‌رک اورتادا دایاندیم.
– دؤیوشچولر، حاق- عدالتین ظفر چالاجاغی گون گلیب چاتدی. آللاه قویسا، بو گون بیز غالیب گله‌جه‌ییک. اؤلومدن قورخمایین، بیزیم موباریزه عدالت‌لی‌دیر. عسگرلر هامی بیر نفر کیمی منیم آدیمی قیشقیرماغا باشلادیلار. من بیلیردیم کی، اونلار منه صادیق‌دیرلر و منی سئویرلر. من اؤزومو امین حیس ائدیردیم. من قیلینجی قینین‌دان چیخاردیم و باغیردیم:
– سیز دؤیوشمه‌یه حاضیرسینیزمی؟
– بلی!
– سیز منیم‌له یان- یانا اؤلمه‌یه حاضیرسینیزمی؟
– بلی!
– دؤیوشچولریم، آرخامجا گلین. بو گون بؤیوک گوندور. دؤیوشه!
اسماعیل اؤز عسگرلرینی دؤیوشه آپاردی. او، اؤز عسگرلری ایله چییین- چییینه دؤیوشوردو. کیم دوشونه بیلردی کی، ۱۵یاشلی بو یئنی‌یئتمه‌یه طایفالاری و خالق‌لاری بیر دؤولت آلتیندا بیرلشدیرمک و یالنیز دؤولتین بانیسی کیمی دئییل، همچنین استعدادلی سرکرده، حؤکمدار و شاعیر کیمی قیمت‌سیز تؤحفه وئرمک نصیب اولاجاق. اونلار سایجا اوستون اولان اوردویا غالیب گلدیلر. »لوند میرزه« مغلوب اولدو. پاییزدا اسماعیل طنطنه‌لی صورتده تبریزه داخیل اولدو. او، اؤزونو خان اعلان ائتدی و صفوی‌لر دؤلتی‌نین یارانماسینی بیان ائتدی.
شاه اسماعیل آذربایجان دیلی‌نین و مدنیتی‌نین ایکیشافینا عوض‌سیز تؤحفه وئردی، علم و مدنیتین بوتون ساحه‌لرینین اینکیشافی اوچون هر جور شرایط یاراتدی. سون
.Arazazarbaiijan.farhangi@gmail.com