اوشاقلاردا قورخو

اکبرسعادت
آنا دیلیمیز: قورخوایله ایضطیراب،اینسانین ساغلیغینا تحلوکه (خطر) آنلامیندا دیر.قورخو ،تحلوکه له اویغوندور،ایضطیراب ،قایناقسیز قورخویا دئمکدیر.قورخو ،قانیت‌سیز(منطق‌سیز) ایره‌لی گئدن، خسته‌لیک دیر.
اوخولدان(مدرسه) قورخوسو اولان اوشاقلار اوخول ایشلرین داها یاخشی و اوغورلو گوره‌رلر و یوخاری هوشا صاحیبدیرلر! اوخولدان قورخوسو اولان اوشاق ، آناسین یانیندا قالار؛ اما اوخولدان قاچان اوشاق خیاوانلاردا گزه‌ر اولار و هوش باخیمیندان ،ظفر سیز قالار.
اوخول قورخوسو تامام یاش‌لاردا گورسه‌نه‌ر،اما تحلوکه‌لی چاغی(زمانی) ۵ یاشادان ۸ یاشا دک‌دیر؛ ۱۱ و۱۲ یاشدا یایقین(شایع) دئییل.هر ایکی جینسده باش وئره‌ر؛ اما قیزلاردا چوخلو توپلومسال(اجتماعی) دوروملارین ائتگی‌سیندن داها چوخ گورونه‌ر.
اوشاقلارین اوخولا گئتمک اوچون دیرنمک‌لری،اوخولون ایلک گون‌لرینده داها چوخ باش وئره‌ر و آغلاماق هابئله ناراحتچیلیقلا اوزونو گوستره‌ر.
اوخول قورخوسو ،داها چوخ سحرچاغلاریندا اوزونو گوسته‌ریر؛ اوخولا گئتمک منتفی اولارکن،بو قورخو بیتر.
تعطیل گونلرینده ویا هفته‌نین سون گون‌لرینده بو قورخو آزالماقلا بیتر.اوخولدان قورخوسو اولان اوشاقلار؛ اوخول اورتامیندان(محیط) یولداش‌لاریندان ،اؤیرتمن‌دن و….
ایراد توتارلار؛ بو قورخو اوشاقدا خسته‌لیک یارادا بیلر،قان سیزلیق(کم خونی)، باش آغری،ادرار تکراری،یوخوسوزلوق و ایشتهاسیزلیق و..او جومله‌دن‌دیر.
اوخول قورخوسونون ندنی:بو قورخو ایکی ندن‌دن آسیلی‌دیر۱-اوخولدان آسیلی ۲- ائو اورتامیندان آسیلی .
مومکوندر عاییله اوشاغی اویدورما شئی‌لردن قورخودوب.بو اوزدن؛ اوشاق ،یئنی دوروم و اینسانلارلا ایلگی قورماقدان قورخوسو اولور.
هردن ،اوخول قورخوسو آدیندا اوزونو گوسته‌رن ندن‌لر،گرچکده ائوی ترک ائتمه قورخوسو دور،؛بیر سیرا قورخونج اولایلار(حادثه) باعیث اولور اوشاق بئله سانسین کی اوخولا گئتمک‌له اؤزونه و یا عاییله‌سینه او آندا دهشتلی بیر اولای باش وئرجکدیر .
اوخول قورخوسون نئجه درمان ائدک:بیرینجی یولو، اوشاغین اؤزونو و دوشونجه‌سی‌نی گوجله‌ندیرمکدیر.اوشاغین تئزلیکله اوخول اورتامینا قاییتماسی گرکیر.
اوشاق نه‌قدر اوخول اورتامیندان اوزاقلاشسا اونون اوخولا قاییتماسی چتین اولاجاق ومنفی دویغوسو اوخول حاقیندا پوزولمایاجاق!والدینین بیریسی، اوخول اورتامیندا حوضورو اولسون، بئله‌لیک له اوشاق کیلاسدان چیخارکن آتا آناسین گورمک له دهشتلی احساسی پوزولماغا ساری گئده‌ر. زامان سوره‌سینده اوشاق یئنی دوروملا اویغون اولار. بیر سیرا اوشاقلار ، اوخولا سئویج له گئدیرلر؛ بو اوشاقلاردان یاردیم آلین.اوخول قورخوسونو اوشاقدا آرادان آپاراماق اوچون، ائتگی‌لی یول،اویرتمنین داورانیشی(رفتار) اولا بیلر. معللیم‌لر حورمت و مهربانچیلیقلا بیر گوجلو محبت کورپوسو قورا بیلرلر.
بعضی والدین آخرین چاره نی اوشاقین تربیت ائتماقیندا ، تنبیه بدنی بیلیرلر ، آمما همیشه تنبیه و خشونت یئرینه یاخشی یوللار دا واردیر چونکی تنبیه بدنی اوشاقین روحیه سیندَه نامطلوب اثر لر قویور . حتی اگر به ندرت اوشاقی تنبیه ائدیر سیز بو مطلبی اوخویوز.
اوشاقین تنبیه ائتماقی:معمولاً اکثر والدین عمداً اوشاقی تنبیه ائتمز لر وزمانی بو رفتار آنا یا آتادان بروز ائدرکی کنترل اَلدن گئده و یا احساس یأس ائده لر . مثلاً مومکون دیرکی آتا ۳ نوبت اوشاق دان ایستیه کی تلویزیونی خاموش ائده آمما اوشاق بی توجهی ائدیب و آتانی عصبانی ائدیر و آتا مجبور اولورکی اوشاقی تنبیه ائده .
یا زمانیکی بیر ۴ یاشیندا اوشاق بیردَن آنانین اَلین بیراخیب و خیابانا طرف قاچیر مومکون دیر آنا اونو تنبیه ائده کی اوشاق چوخ تر حواسین ییقا . آنالار و آتالار همیشه اوشاقلارین نگرانی دیلَر و اونلارین سوزه گولاق آسما مالاری والدین ایچون چوخ ناراحت ائدن بیر موضوع دیر. اکثراً والدین حتی بیر دفعه نی تنبیه بدنی دَن استفاده ائدیب لر . واقعاً نَه دَن آتا و آنالار تنبیه بدنی دَن استفاده ائدیرلر ؟ شاید سیزین نظر بودور کی چون مؤثرتر دیر ! آمما گرَک بیله سیزکی بویول چوخ موقتی و گودَه زمان دا تأثیر گذار دیر سمیرا نین آناسی اونو مدام تنبیه ائدیر آمما ماجرا نین آیری طرفی بودور کی مهدکودک دَه اونون مربی سی گرک گؤزلیه کی سمیرا آیری اوشاقلاری آزار وئرمیه ۲۰۰۲ ایلینده بیر وسیع تحقیق تنبیه بدنی و اونون عوارضی موردیندَه انجام اولوندور الیزابت تامسون مرکز ملی فقیر اوشاقلار دانشگاه کلمبیادا ، بوتون جمع آوری اولان اطلاعاتی طی ۶۲ ایل مورد بررسی قرار وئردی و متوجه اولدورکی: هر نقدرکی اوشاق چوخ تر مورد تنبیه بدنی قرار توتا چوخ تر پرخاشگرانه رفتار لار ئوزون دَن بروز وئرَر .
ضمناً بو اوشاقلار چوخ تر ناشایست رفتار لار مثلاً یالان دئماق ، حقه بازی ، آیری اوشاقلارین آزار و اذیتین ئوزلریندَن گستریرلر . اونلار نسبت به آیری اوشاقلار آزتر یاخشی وپیسی تشخیص وئریر لَر .
آنالاردان بیری کی اوشاقین چوخ تنبیه بدنی ائدیر دی ، نظری بودورکی « اونون اشاقی زمانی دوز رفتار ائدر کی تنبیه بدنی اولا آمما واقعاً بیلمیردی کی اوشاقین دوز رفتاری قورخودان دیر یا واقعاً توسط تنبیه یاخشی و پیسی تشخیص وئریب ؟.
پس نئجور گرک رفتار ائدک ؟ آیا بیر یاخشی جایگزین تنبیه یئرینه واردیر ؟ رفتار لار کی عنوان اولاجاخ بو اعتقادی نَن فهرست اولوب ار کی بیر اوشاق شایسته ی احترام دیر حتی بیر زمانکی رفتار لاری اوجور کی گرک اولا دَگیل تلاش ائدیز کی رفتارلاریز دا مهربان و ملایم اولاسیز . زمانیکی سیزین سَسی زین تُنی (TONE) عادی و طبیعی اولا اوشاق یاخشی تر سوزلری زی قولاخ آسار . بیر آز تأمل ائدیز . صبور اولون . بیر گودَه مکث اِئتماق هیجان زمانیندا ائلیه بیلرکی گره گشا اولا . نه اشکال واری کی صبر ائدیب و تکرار ائلیه سیزکی :» الان بو مسئله ای نن مواجه اولماق ایچون ناراحتم و موقعیت مناسب دگیل . سونرا اونون بارَه سیندَه صحبت ائده ریز .«
اوشاقا آموزش وئریز و عوض اینکه اونو اشتباه رفتارینا گؤره تنبیه یا مجازات ائده سیز دوز رفتار ائتماقی اونا آموزش وئریز . مثلاً اونا دئیز : »زمانیکی اویونجاق لارین پذیرایی دَه رَها ائدیر ِ اونون بو رفتارین چوخ ایسته میرسیز و چوخ ایستریرسیزکی اویونجاق لاری کمد یا قفسه ایچینه قویا .« تلاش ائدیز همیشه مثبت اولاسیز مثلاً عوض اینکه دِیه سیز » نئچه نوبت گرک دیه م کی دیش لری وی مسواک ویر؟« ائلیه بیلرسیز دیه سیز کی عزیزیم اگر ایستیر سن کی سنین گؤزل دیشلرین بوجور گوزل قالا گرک مسواک ویراسان سونرا منی خبر ائله کی مَن دَه سَن دَن سونرا مسواک ویریم.
تهدید »عوضینه «توضیح ائلیه بیلیرسیزکی بیر مختصر توضیح وئرماقینان اوشاقین پیس رفتاری نین سببین مشخص ائدیب اونا توضیح وئره سیزکی ذهنین دَه تغییر رفتار ایچون بیر دلیلی اولا . عوض اینکه اوشاقین اشتباهی اوستونده تمرکز ائده سیز کی سیزی تحریک ائده کی احساسی عکس العمل گستَرَه سیز ، اوشاقین هر خطاسین بیر یاخشی موقعیت نظر دَه توتوز جهت راهنمایی ائتماق واونا درس وئرماق .
اونا بیر خاصی جمله لری نَن انگیزه وئریز و همیشه اونو تشویق ائدیز . تلاش ائدیز هرزمان اونون ایچون زمان خرج ائدیب و اوشاقی نان مذاکره و گفتگو ائدیز و اونا بو مهارتی آموزش وئریز . اوشاقینان زور آزمایی و لجبازی ائتمه این هیچ ایش به اندازه لجبازی مخرب دگیل .
اونو همکاری ائتماق ایچون تشویق ائدیز . زیرک اولوز . اگر سیزین فعلی رفتار و عملکردین اثری یوخ زیرک اولماقینان آیری یول انتخاب ائدیز .
سیزین تغییر ائتماق چوخ راحت دیر تا همیشه اوشاق دان ایستیه سیزکی تغییر ائلیه . همیشه ئوزوز دَن سورو شوز کی : « داها نه ایش انجام وئره بیلَرَم کی اونو یاخشی عکس العمل لَرَه ترغیب ائدم ؟