کريدور زنگزور؛ تحولي استراتژيک در اقتصاد ايران و روابط تجاري منطقه‌اي
کريدور زنگزور؛ تحولي استراتژيک در اقتصاد ايران و روابط تجاري منطقه‌اي
گروه اقتصادي: کريدور زنگزور از نظر ژئوپليتيکي و اقتصادي براي ايران حائز اهميت است، زيرا اين کريدور در نزديکي مرز شمالي ايران واقع شده و هر گونه تغيير در وضعيت آن مي‌تواند به‌طور مستقيم يا غيرمستقيم بر منافع اقتصادي و ملي ايران تأثير بگذارد.
زنگزور منطقه‌اي است که بين ارمنستان و جمهوري آذربايجان مورد مناقشه قرار دارد. اين ناحيه در گذشته به ايران تعلق داشت و در نتيجه عهدنامه ننگين گلستان از ايران جدا و به روسيه واگذار و سپس در دوره‌هاي بعد به ارمنستان منتقل شد.
کريدور زنگزور از نظر ژئوپليتيکي و اقتصادي براي ايران حائز اهميت است، زيرا اين کريدور در نزديکي مرز شمالي ايران واقع شده و هر گونه تغيير در وضعيت آن مي‌تواند به‌طور مستقيم يا غيرمستقيم بر منافع اقتصادي و ملي ايران تأثير بگذارد. ايران از طريق ارمنستان به کشورهاي شمالي همچون گرجستان، روسيه و اروپا دسترسي دارد، اما راه‌اندازي يک کريدور آذربايجاني ممکن است اين مسير را محدود يا حتي نابود کند.
اگر کريدور زنگزور به‌عنوان يک مسير ترانزيتي اصلي بين آذربايجان و نخجوان به ترکيه فعال شود، ايران ممکن است بخشي از درآمدهاي ترانزيتي خود را از دست بدهد. علاوه‌بر اين، اين کريدور مي‌تواند مسيرهاي جايگزيني را براي حمل‌ونقل انرژي و کالاها ايجاد کند که بر نقش ترانزيتي ايران در منطقه تأثير منفي بگذارد.
چالش‌هاي پيش روي ايران با راه‌اندازي کانال زنگزور
راه‌اندازي کانال زنگزور مي‌تواند موجب کاهش سهم ايران از مبادلات ترانزيتي شود، چراکه با جايگزيني مسير جديد به جاي مسيرهاي موجود به‌طور بالقوه موجب کاهش ترافيک تجاري از طريق ايران مي‌شود. از ديگر تأثيرات اين کانال مي‌توان به قيمت‌ها و هزينه‌هاي حمل‌ونقل آن اشاره کرد، با توجه به اينکه اين کانال مي‌تواند موجب کاهش هزينه‌هاي حمل‌ونقل و زمان تحويل کالا شود، ايران ممکن است با رقابت شديدتري در زمينه قيمت‌ها روبه‌رو شود. تأثير بر اقتصاد محلي، تغيير در مسيرهاي ترانزيتي مي‌تواند بر اقتصاد محلي و منطقه‌اي ايران تأثير منفي بگذارد، به‌ويژه در مناطقي که وابسته به ترانزيت کالا هستند.
نقش منطقه شمال غرب بر اقتصاد ايران
رحمان سعادت، کارشناس بين‌الملل و استاد دانشگاه درباره راه‌اندازي کانال زنگزور اظهار مي‌کند: بخش اعظم صادرات غيرنفتي کشور از مناطق شمال غربي انجام مي‌شود، اين مناطق از دوره صفويه تا به الان همواره نقش مهمي در تجارت کشور و مرکز ورود و خروج کالا داشته‌اند، بر همين اساس مديريت اين منطقه براي دستيابي به رشد اقتصادي از اهميت بالايي برخوردار است.
وي اضافه مي‌کند: با توجه به تصويب برنامه هفتم توسعه به وسيله مجلس و اجراسازي آن توسط دولت چهاردهم، بايد به روابط و تجارت بين‌الملل توجه ويژه‌اي شود، گسترش تعاملات بين‌المللي براي رسيدن به رشد اقتصادي هشت درصدي، ضروري است و منطقه شمال غربي از جنبه‌هاي اقتصادي و سياسي نقش حياتي دارد.
کارشناس بين‌الملل و استاد دانشگاه تصريح مي‌کند: هرگونه تغيير يا تصميم‌گيري در اين منطقه بايد با نظر مساعد ايران انجام شود، هر تغييري که موجب محدوديت‌هاي اقتصادي براي ايران شود، به نفع کشور نخواهد بود و بر درآمدهاي ترانزيتي ايران تأثير منفي خواهد گذاشت، از آنجايي که بخش قابل‌توجهي از ترانزيت کشور آذربايجان به نخجوان از طريق ايران انجام مي‌گيرد با هرگونه تغيير در اين روند، درآمد ايران تحت تأثير قرار خواهد گرفت.
سعادت ادامه مي‌دهد: در شرايط فعلي و با توجه به تغييرات سياسي و حمل‌ونقل جهاني، تصميم‌گيري‌ها بايد با مطالعه دقيق انجام شود، تغييرات سريع و بدون پشتوانه در اين منطقه به نفع کشور نيست و بايد کشورهاي دخيل به يک توافق مشترک برسند که منافع ايران نيز در آن لحاظ شده باشد، اگر دولت چهاردهم بخواهد برنامه هفتم توسعه را اجرايي کند، بايد به اين تحولات توجه بيشتري داشته باشد.
تأثيرات کريدور زنگزور بر تجارت ايران
وي تاکيد مي‌کند: تأثير اين تغييرها بر تجارت غيرنفتي و صادرکنندگان کشور قابل توجه است، اگر حاکميت بر دالان‌هاي ترانزيتي تغيير کند، مي‌تواند به سياست‌گذاري‌ها و عوارض جديدي منجر شود که به ضرر تجارت کشور خواهد بود.
کارشناس بين‌الملل و استاد دانشگاه مي‌گويد: ايجاد کريدور زنگزور روابط ايران با کشورهاي همسايه، به‌ويژه ارمنستان را تحت تأثير قرار مي‌دهد و موجب تغييرات سياسي و تجاري در منطقه خواهد شد، از سال‌هاي گذشته تا به الان رويه‌هاي تجاري خاصي شکل گرفته است و هرگونه تغيير سريع و بدون برنامه‌ريزي مي‌تواند پيامدهاي منفي داشته باشد و اينگونه تصميم‌ها نبايد به‌طور ناگهاني اتخاذ شوند، چراکه بسياري از معاهدات و روابط تجاري مدت‌هاست که برقرار بوده و تغيير آن‌ها نيازمند بررسي دقيق و هماهنگي‌هاي لازم است.
استراتژي‌هاي لازم براي حفظ منابع ملي
سعادت اظهار مي‌کند: کشورها به‌طور معمول براي تطبيق با شرايط جديد يک فرصت يک تا دو ساله دريافت مي‌کنند تا معاهدات و مناسبات قبلي خود را با شرايط جديد سازگار کنند، نمونه مشابهي از اين وضعيت را مي‌توان در خروج بريتانيا از اتحاديه اروپا مشاهده کرد که به تجار و فعالان اقتصادي زمان داده شد تا به رويه‌هاي جديد عادت کنند. از اين رو، اجرايي کردن سريع و بدون بررسي دقيق کريدور زنگزور، به‌طور قطع به ضرر تجارت کشور خواهد بود، بر همين اساس ايران بايد بر مواضع قبلي خود پايبند باشد و هرگونه تغيير را به مطالعات بيشتر و بررسي‌هاي همه‌جانبه موکول کند.
وي درباره استراتژي‌هاي لازم براي حفظ منافع ملي ايران در مذاکرات و تصميم‌گيري‌هاي بين‌المللي مي‌گويد: سياست خارجي هر کشور بايد بر اساس منافع ملي تنظيم شود که در اين باره مهم‌ترين مسئله، منافع تجاري کشور است. رئيس‌جمهور و مقامات کشور بايد در اين منطقه جلسات لازم را برگزار و منافع ملي و منطقه‌اي را به دقت بررسي کنند، همچنين اتاق‌هاي بازرگاني مناطق مختلف نيز نقش مهمي در اين تصميم‌گيري‌ها دارند و مي‌توانند در به‌کارگيري تصميمات بهتر کمک کنند.کارشناس بين‌الملل و استاد دانشگاه تأکيد مي‌کند: هرگونه تغيير در معاهدات و شرايط تجاري بايد با دقت و مطالعه کافي صورت گيرد تا به منافع ايران و تجارت غيرنفتي کشور صدمه‌اي وارد نشود.
کانال زنگزور، مسير پر چالش براي ايران
علي بيگدلي، استاد دانشگاه و تحليل‌گر روابط بين‌الملل اظهار مي‌کند: پيش از آنکه موضوع زنگزور مطرح شود، ترانزيت‌هاي آذربايجان باکو براي رسيدن به ترکيه از طريق خاک ايران و پس از آن از نخجوان عبور مي‌کردند، به همين خاطر اين مسير براي ايران از لحاظ اقتصادي بسيار سودآور بوده است، همچنين کاميون‌هاي و ترانزيت‌هاي کشور از طريق کريدور زنگزور به اروپا و درياي سياه مي‌رسيدند.
وي مي‌افزايد: با توجه به سفر ولاديمير پوتين به آذربايجان، کانال عبوري به جاي گذر از خاک ايران از ارمنستان مي‌گذرد، اين تغيير مسير از مرز مشترک دو کشور ايران و ارمنستان است و اين کشور با عبور اين کريدور موافقت کرده است، حال اين تغيير مسير از نظر اقتصادي براي کشور چالش‌هايي به همراه خواهد داشت، چراکه ما قصد داشتيم به سمت آذربايجان، ارمنستان و اروپا براي توسعه اقتصادي حرکت کنيم.
استاد دانشگاه و تحليل‌گر روابط بين‌الملل ادامه دهد: هنوز روشن نيست که اين جاده چگونه از نخجوان عبور خواهد کرد و آيا زيرساخت‌هاي لازم براي اين تغيير مسير فراهم شده است يا خير. به‌تازگي عباس عراقچي گفته است که ما اجازه نخواهيم داد ژئوپولتيک منطقه تغيير کند و کاميون‌هاي آذربايجان از خاک ما عبور کنند، اما مسئله‌اي که در حال حاضر براي ما اهميت دارد اين است که کاميون‌ها و ترانزيت کشور چگونه از اين طريق به اروپا خواهند رسيد.
تبديل چالش به فرصت
بيگدلي مي‌گويد: در اين شرايط، با همکاري ارمنستان و آذربايجان بايد تدابير مناسبي براي حفظ منابع ملي ايران به کار گرفته شود.
وي عنوان مي‌کند: با آنکه کريدور زنگزور از مرز مشترک ايران و ارمنستان عبور مي‌کند، اما همچنان سرنوشت ترانزيت‌هاي کشور نامشخص است، به همين خاطر عراقچي بايد پس از سفر نيويورک خود تصميم نهايي در اين باره بگيرد. با اين حال، ايران مي‌تواند از اين چالش به‌عنوان فرصتي براي بهبود زيرساخت‌هاي خود بهره‌برداري کند.استاد دانشگاه و تحليل‌گر روابط بين‌الملل مي‌گويد: در حال حاضر، ترکيه کالاهاي خود را از طريق کريدور زنگزور به نخجوان و سپس به آذربايجان و آسياي مرکزي ارسال مي‌کند که اين امر براي کشور ترکيه بسيار سودمند است، همچنين بازار آسياي مرکزي با توجه به زبان مشترک ترکي، به دست رجب طيب اردوغان خواهد افتاد و صادرات ما به آسياي مرکزي نيز با توجه به مرز مشترک و مذهب مشابه، مي‌تواند تحت تأثير قرار گيرد و ترکيه ممکن است به جايگزين ايران در اين منطقه تبديل شود.
به گزارش آراز آذربايجان به نقل از ايمنا، پروژه کريدور زنگزور با ايجاد مسيرهاي جديد تجاري و تقويت زيرساخت‌هاي حمل‌ونقل، مي‌تواند به‌عنوان يک موتور محرک براي رشد اقتصادي ايران عمل کند، با اين حال براي بهره‌برداري کامل از اين فرصت‌ها، ايران بايد به مديريت دقيق روابط تجاري و ديپلماتيک خود با ارمنستان بپردازد و به‌دنبال راه‌حل‌هاي پايدار براي چالش‌هاي موجود باشد. تقويت زيرساخت‌هاي تجاري، بهبود روابط ديپلماتيک و برنامه‌ريزي استراتژيک مي‌تواند به ايران کمک کند تا از مزاياي اين پروژه به بهترين نحو بهره‌مند شود و نقش خود را به‌عنوان يک بازيگر کليدي در منطقه تقويت کند.
تاریخ:
1403/06/28 09:24 ق.ظ
|
دفعات بازدید: 37 |
چاپ
۶۳ درصد جمعیت آذربایجان غربی تحت پوشش بیمه سلامت هستند
درباره آراز آذربایجان