چاغيريلماميش قوناق!

اونا چاغيريلماميش قوناق دئير. مثلا بير توي وار. سيزي چاغيرماييبلار! سيز دوروب او تويا گئتسز سيزه نه دئيرلر؟ توي يييه‌سي دئير:
– اده بيز بونو چاغيرماميشديق بو نه اوزله دوروب گليب؟ اوز دؤورکي آياق داشي‌دير‌!
بئله لاپ اولا بيلر کي توي يئريني تاي دَييشک ساليب گئده‌سيز. گؤره‌جکسيز هئچ کيم سيزه تانيش گلمير. آما او ييغيناجاغين ايچينده بيري سيزي تانيياجاق يا نه بيليم تانيماياجاق. آما اردبيل کيمين يئرده حتما بيري سيزي تانيياجاق. کئچيب قاباغا سيزه دئيه‌جک:
– وئي سيز ده بوردا سيز؟ کيمين آدامي سيز؟ بَي گيلين آدامي سيز يوخسا گلين گيلين؟
ايندي سيز کيشي مجلسينده اولساز هئچ کيم سيزينله ايشي اولماياجاق. چون بو اردبيلين کيشي توي مجليسرينده ايت يييه‌سيني تانيمير. بَي آدامي دئيه‌جک بو گلين آداميندان‌دير‌. گلين آدامي دا دئيه‌جک بو بَي آداميندان‌دير‌. داي دئميرم سيز اؤزوز باشا دوشه‌سيز کي تاي دَييشک گليب سيز. اوندا تئز دوروب پئزيني وئره‌جک‌سيز. آما خانيم مجليسي اولسا، ايش دَييشيلير. اولا بيلرکي بير چاغيريلماميش خانيم گليب سيزه. دئيه‌جکلر:
– آي خانيم کيمين تويونا گليب سيز؟
هله کي بيليندي تاي دييشيک گليبسيز، سيزه دئيه‌جکلر باس بايرا. آخي کيشيلره باخمايين خانيملار مجليسينده اولان هر کيمين نه‌چي، کيمين آدامي اولدوغونو بيليرلر.
ائله بيل سؤز چوخ اوزاندي. آما سؤزون لاپ چيلخاسي بودورکي اگر بو دونيايا، چاغيريلماميش بير قوناق کيمين گلسز اوندا نه اولاجاق؟ او سيرتيق قويرقلو کروموزوملار زنبيل قويماميش سيره‌يه سوخولسالار نه باش وئره‌جک؟
تاي دييشيک گلمه‌يينيزي بيلن کيمي پئزيني وئره بيلَجکسيز؟ يوخسا قولاغيزدان دوتوب دئيه جکلر باس باييرا؟ قاليب هانسي مجليسه گيرميش اولاسيز، هه؟ هل البت بير ايش ده وار! بلکه بيري بئله بير چاغيريلماميش قوناق اولماغيزا قاهمار چيخا. مثلا اؤز بيبيزکيمي! اوندا داها مجليس يييه‌لري سيزي قووالايا بيلمه‌يه‌جکلر. سيز نئجه؟ مجليس دن قاچا بيله جکسيز؟
بو مجليسه گلمه‌يين مين يولو وارسا، بو مجليسدن قاچماغا بير يول وار. اونا اؤلوم دئييرلر! او دا هر اوغولون ايشي دئييل…
ائله بيل گينه چوخ دانيشديم. من بوردا سيزه باش آغري وئرمک ايسته‌ميرم، تکجه دانيشماق ايسته‌ديم. آما منيم بو سؤزلريمي غربته سالمايين. هل البت سيزه چوخ ايپ اوجو وئرديم و سيز ده حتما کله‌فه‌ني چؤزوبسوز!
من الان نه اوچون بونلاري يازيرام، داها دوغروسو بيلميرم. بلکه ده ايستيرم بير يئني اؤيکو يازام!
آخي بئله ده بير اؤيکو اولار؟ اؤيکونون اؤزونه گؤره بير عادتي وار، ياساسي وار. انيشي، يوقوشو، نه بيليم پلاتي وار. بو اؤيکو اولسا و اگر اونو تزه ميدانا آتساز هئچ کيم گؤتورمز. آما اؤز آراميزدي بئله لاپ چيخوفون دا اؤيکوسونو تزه ميدانا آتساز هئچ کيم گؤتورمز. آخي تزه مئيدانين اؤزوندن اؤيکو يازانلار چيخير. آنجاق منجه اؤز بئيينلرينده يازيرلار. هر نه دئسن اوردا وار. مثلا فولکلور! باليق ساتان دئيير:– گؤرنه قشنگ باليقسان.
ميوه ساتان دئيير:– گلين آلين مندن قوي آل وئر اولسون منيم جيبيم بول اولسون.
آما منيم قولاغيم هاميدان چوخ او داشقادا ميوه ساتانين سسين ائشيدير. نئچه کيلو ميوه‌سيندن قاليب. اونلاري دا ساتسا گئده‌جک ائولرينه. قيشقيرير:– آي مني آزاد ائله‌ين! آي مني آزاد ائله‌ين!
بو چاغيريلماميش قوناقلارين بيري دئييردي:
– قاپي دؤيولدو. قاچديم قاپيني آچديم. عمي اوغلو قاپيدا ايدي(عمي اوغلو دئييبن آتا ننه‌مين باجيسي اريندن دانيشيردي). بيردن بير گؤرونتو گؤردوم. بير ماشين عمي اوغلونون اوغلونو باسلادي. من عمي اوغلونون اوغلانلارينين آديني ياخشي آييرد ائله‌يه بيلميرديم. ائله ديليمه گليب دئديم:– رسولو ماشين باسلادي.
عمي اوغلونون رنگي روفو آغاريب، ائله اوردان قاييديب گئتدي. نه واختدان نه واختا گليب خان ننمله آتام گيله هرنه‌يي دئدي. رسول ساغ ايدي. اونا گؤره منيم آديمي يالانچي قويدولار. بو يالانچيليغي منه چوخ ياراشديران قارداشيم‌لا کيچيک عميم ايديلر. منه جوره به جوره آد قويوردولار. مثلا کذب، کاذب، استکذاب…
آما بير ايل اوندان سونرا عمي اوغلونون اوغلونو ياني صاحبي، ماشين باسلادي. يازيق شيل کوت اولموشدو. آما هئچ کيم منيم سؤزومو خاطيرلامادي. من گؤردويومو دئميشيديم. هئچ کيم ده سوروشمادي کي آي بالا نييه بو سؤزو دئميشيدن؟
***
او بيري چاغيريلماميش قوناق بئله دئييردي:
– قيش گئجه‌لري اودون پيچيميز ياناندا (او قورتوم قورتوم نؤووت ايچن پيچي دئييرم) او قيرميزي مينجيقلار دال با دال دوزولوب چيققيلدايا چيققيلدايا گؤيده اوچوردولار. هر کيمدن سوروشدوم دوداغيني بوزوردو. هئچ کيم بئله بير شئي گؤرمه ميشدي به من نييه گؤروردوم؟
***
بير گون بو چاغيريلماميش قوناقلارين بيري، دوستونون ب- ام – و ماشينينا مينيب او بيري دوستلاريلا گئدير آستارايا. قاييديش باشي، ب- ام- و نين شوفري، ماشيني داياميشميش بير بؤيوک ماشينين آرخاسينا کي اونو اؤتسون. ائله اوندا بو چاغيريلماميش قوناق بيردن قيشقيرير:
– تورموز ائله.
شوفر آياغيني تورموزا باسينجا، بؤيوک ماشين دا تورموز ائله‌يير. تئز تورموز ائله‌مه‌سه ايديک …
***
نئچه دقيقه‌دي بو قاباغيمداکي آداملا يولا کؤرپو سالميشيق. دئيير:
– زهلم گئدير بوتون بو آدام لاردان. والله منيم اليمده اولسا هاميسيني يوخ ائله‌رم.
دئييرم:
– نييه بئله آجيقلي سان بو جماعتدن؟
دئيير:
– قيش گئجه سي قاتيق آليب دورموشدوم تاکسي يا. هاردا؟
مجسمه‌ده. بيردن بيري گليب اليمده کي قاتيغا بير دنه ووردو.
قاتيق بوتون پالتاريمي بولادي. آدامين اوزونه باخيب گؤردوم زير دلي‌دير‌. مجسمه‌نين تينينده بير رنگ ساتان وار ايدي. قاچيب گيرديم اونون توکانينا. دئديم کي گؤردوز او گئده نه ايش گؤردوي؟پ منه شاهد کئچرسيز؟
بير ده گؤردوم منه باخيب گولورلر. اونلارين بيري دئدي کي به سن اونا بير شئي دئمه‌دين؟ بير دنه قويوردون قولاغينين ديبيندن داي. ائله اوندا دؤنوب توکاندان چيخديم آخي من عؤمرومده بيريله ساواشماميشام کي!
***
صاباحيسي گينه او حيرصلي آدامي اوتوبوسدا گؤردوم. اؤزومو اونا ساري وئريب دئديم:
– نئجه سن آي کيشي گينه حيرصلي باخيرسان هر يئره گينه ايسته‌ييرسن دونيا چؤيرولسون بو آداملارين باشينا؟– هه ايستيرم لاپ بئله دارماداغين اولسون.– گينه نه اولدي آي کيشي؟– نه اولاجاق باشيما گلنلره فيکيرله‌شيرم. بيليرسن من تبريز دانيشگاهيندا درس اوخوموشام. چوخدان ايدي الـله‌شيرديم ياخشي شعر يازام.
– بو شعر هوسي سنده هاردان يارانميشدي؟
– من رياضي اوخويوردوم. بير گون ميرزه علي اکبر صابيرين هوپ هوپ نامه سيندن اوخودوم. او قدر وورولدوم کي گل گؤهره‌سن خصوصا او شعري وار ها دئيير، اؤتوشدن چيخان بير جماعت گلير،/ ائديب جمله اقوامه سبقت گلير،/ وئريب هر کيمه درس عبرت گلير،/ قاچ اوغلان قاچ آت باسدي ملت گلير. بيرده کي آتام حيدربابانين شعريني اوخويوردو. او زاماندان سونرا او قدر شعر يازديم کي گل گؤره‌سن، آما باکيلي‌لار دئميشگن آلينميردي.
لاچين اشغال اولان گون اوره‌ييمدن بير شعر گلدي، قوشما يازديم. يازيقليقدان ائوده ده هئچ کيم يوخ ايدي کي شعريمي اونا اوخويام. آما من ائله قيمسانميشديم کي گرک شعريمي بيرينه اوخويوردوم. دوروب گئتديم دانيشگاها. شانسدان بير خيل باکيلي گلميشدي دانيشگاها. اؤزومو ساخلايا بيلمه‌ديم. شعريمي اونلارا اوخودوم. اونلار شعريمدن چوخ خوشلاري گلدي. دئديلرکي باخ گؤر ديل بوتايدا نه ساغلام قاليب. اوکي وار بويوما اوخشاديلار.
اونلار اويانا مني توتوب آپاريب سوخدولار بير اوتاغا. دئديلر لاچينين، قاراباغين بيزه نه داخلي وار؟ منه بير گليش گلديلر کي فيکر ائديرم کيشيليکدن دوشدوم. آخي من بير قورخاق آدامام.
منه بير آش پيشيرديلر کي ايگيرمي ايل دادي آغزيمدان گئتمه‌دي. من ده داها سوسدوم.
شعر زاد يازماديم. ايندي او ايره‌لي گؤردوم کي دئييلر، اورالار اسلام توپراغي‌دير‌. هر کيم اورادا اؤلسه شهيددير. ايندي کي اورانين بيزه داخلي وار به ايگيرمي ايل بوندان قاباق مني اؤجور قوپالاماغا گؤتورمکلري نه ايدي؟ تزه آييليبلار کي اورا مسلمانلارين توپراغي‌دير‌؟
Arazazarbaijzn.anadilimiz@gmail.com