سيگار جاي قلم؛ اعتياد در لباس بي‌تفاوتي

صبحي دل‌انگيز و پر از نسيم بهاري که با آواز خوش گنجشکان آغاز مي‌شود، فضاي شهر اروميه را پر کرده است. در اين هواي مطبوع، ميل به پياده‌روي و لذت بردن از طبيعت بهاري در دل هر رهگذري زنده مي‌شود.
مسير من از چندين مدرسه راهنمايي و دبيرستان دخترانه و پسرانه عبور مي‌کند؛ جايي که صداي شادي و هياهوي دانش‌آموزان فضاي پيرامون را زنده نگه داشته است. اين صداها مرا به دوران مدرسه خودم بازمي‌گرداند، اما تصوير ديگري در کنار اين صحنه‌هاي شاد و مفرح وجود دارد که قلب هر انسان دلسوزي را به درد مي‌آورد.
در کنار شادي‌ها، صحنه‌هايي ناخوشايند به چشم مي‌خورد؛ نوجواناني که سن کمي دارند، در حالي که سيگار يا ويپ در دست دارند و بدون هيچ ابايي اقدام به استعمال دخانيات مي‌کنند. اين مسئله نه تنها محدود به جنسيت خاصي نيست بلکه دختران و پسران هر دو به شکل قابل توجهي به اين عادت ناسالم گرايش پيدا کرده‌اند. تفکيک سني در اين ميان معنايي ندارد و اين موضوع نگران‌کننده به نظر مي‌رسد.
با مشاهده چنين وضعيتي سوالاتي ذهنم را درگير مي‌کند؛ آيا خانواده‌ها از رفتار فرزندان خود مطلع هستند؟ آيا نهادهاي نظارتي به درستي وظايف خود را انجام مي‌دهند؟ چرا روند استعمال سيگار و ويپ در مقابل مدارس و دانشگاه‌ها به‌طور محسوسي افزايش يافته است؟
استعمال دخانيات ميان دختران و پسران نوجوان، به يکي از معضلات جدي سلامت عمومي تبديل شده است که نگران‌کننده‌ترين بخش آن، آغاز مصرف در سنين بسيار پايين است. تحقيقات و آمارهاي رسمي نشان مي‌دهد که بسياري از کودکان و نوجوانان حتي پيش از ورود به دوره دبيرستان، به مصرف سيگار، قليان و انواع دخانيات گرايش پيدا کرده‌اند. اين روند نه تنها سلامت جسماني آنان را به خطر مي‌اندازد، بلکه اثرات رواني و اجتماعي مخربي نيز به‌دنبال دارد. عوامل متعددي از جمله فشار همسالان، ناآگاهي نسبت به پيامدها، دسترسي آسان به مواد دخاني و تاثير رسانه‌ها در افزايش اين آسيب نقش دارند. مسئله‌اي که نيازمند توجه ويژه خانواده‌ها، مدارس و نهادهاي بهداشتي و فرهنگي است تا با آموزش‌هاي هدفمند و اقدامات پيشگيرانه، اين روند خطرناک کنترل و کاهش يابد.
سيگار جايگزين قلم
در نزديکي دانشگاه‌ آزاد اروميه، اين مشکل به شکل فاجعه‌باري مشاهده مي‌شود؛ جواناني که به دنبال دانش و آينده روشن هستند، به جاي در دست داشتن کتاب و قلم، سيگار، قليان و ويپ در دست گرفته‌اند. اين معضل نه تنها سلامت جسمي و رواني دانشجويان را تهديد مي‌کند بلکه مي‌تواند آسيب‌هاي عميقي بر بنيان خانواده‌ها و جامعه وارد کند.
کمبود فرهنگ‌سازي موثر و نظارت کافي از سوي نهادهاي مرتبط، زمينه‌ساز گسترش اين معضل شده است. نبود برنامه‌هاي آموزشي مستمر و توجه ناکافي به موضوع اعتياد و استعمال دخانيات در سنين پايين، شرايط را براي گرايش نوجوانان و جوانان به اين رفتارهاي زيان‌آور فراهم کرده است.
براي مقابله با اين چالش، نياز به همکاري جدي خانواده‌ها، مدارس، دانشگاه‌ها و دستگاه‌هاي متولي فرهنگ‌سازي و نظارت احساس مي‌شود. برگزاري کارگاه‌هاي آموزشي، افزايش آگاهي عمومي، و برخورد قانوني با عرضه‌کنندگان دخانيات به نوجوانان و جوانان از جمله راهکارهاي مهم در اين زمينه است.
بررسي علل و پيامدهاي افزايش استعمال سيگار
توحيد خليلي کارشناس مسائل اجتماعي اظهار کرد: يکي از عوامل مهم گرايش نوجوانان و جوانان به استعمال دخانيات، نبود نظارت کافي و آگاهي‌بخشي موثر در خانواده‌ها و محيط‌هاي آموزشي است. خانواده‌ها نقش بسيار کليدي در شکل‌گيري رفتارهاي فرزندان دارند، اما متأسفانه در بسياري موارد، عدم توجه و کم‌اطلاعي والدين نسبت به خطرات دخانيات، نوجوانان را در معرض آسيب‌هاي جدي قرار مي‌دهد.
وي ادامه داد: همچنين فشارهاي اجتماعي و مدل‌سازي رفتاري از سوي گروه‌هاي همسالان نيز موجب افزايش گرايش به اين رفتار ناسالم مي‌شود.
خليلي تصريح کرد: از سوي ديگر، نهادهاي مسئول فرهنگي و آموزشي در مدارس و دانشگاه‌ها بايد با برنامه‌هاي مستمر و جذاب، دانش‌آموزان و دانشجويان را نسبت به پيامدهاي مصرف دخانيات آگاه سازند و جايگزين‌هاي سالم را به آنان معرفي کنند.
وي گفت: نبود چنين برنامه‌هايي و کمبود فضاهاي مناسب براي فعاليت‌هاي تفريحي و فرهنگي، موجب شده است که برخي نوجوانان و جوانان به سمت استعمال دخانيات و ويپ گرايش پيدا کنند.
خليلي عنوان کرد: پيامدهاي اين روند نه تنها سلامت جسماني افراد را به خطر مي‌اندازد بلکه مي‌تواند آثار رواني و اجتماعي گسترده‌اي داشته باشد. از کاهش تمرکز و افت تحصيلي گرفته تا بروز اختلالات رواني و وابستگي به مواد مخدر، همه از عواقب مخرب استعمال سيگار در سنين نوجواني و جواني هستند.
لزوم ورود جدي مسئولان و برنامه‌ريزي‌هاي جامع
وي عنوان کرد: برخورد جدي با فروشندگان غيرمجاز دخانيات به نوجوانان و همچنين اجراي قوانين ممنوعيت استعمال سيگار در محيط‌هاي آموزشي از مهم‌ترين اقدامات لازم است. همچنين، افزايش آموزش‌هاي خانواده‌محور و ايجاد کمپين‌هاي گسترده اطلاع‌رساني، مي‌تواند به کاهش اين معضل کمک شاياني کند.
خليلي تصريح کرد: علاوه بر اين، توسعه فضاي تفريحي، فرهنگي و ورزشي در مدارس و دانشگاه‌ها، مي‌تواند به کاهش گرايش جوانان به رفتارهاي ناسالم کمک کند. ايجاد محيط‌هايي که دانش‌آموزان و دانشجويان بتوانند انرژي خود را به صورت مثبت تخليه کنند، يکي از کليدهاي اصلي پيشگيري است.
وي ادامه داد: با توجه به روند رو به رشد استعمال سيگار و ويپ در ميان نوجوانان و جوانان در اروميه، ضروري است که خانواده‌ها، مدارس، دانشگاه‌ها و نهادهاي فرهنگي و نظارتي دست در دست هم دهند و با همکاري يکديگر، فرهنگ‌سازي مؤثر و اقدامات پيشگيرانه جدي را در اولويت قرار دهند. بي‌توجهي به اين موضوع مي‌تواند آسيب‌هاي جبران‌ناپذيري به سلامت فردي و اجتماعي جامعه وارد کند.
دخانيات؛ آسيب خاموش نسل جوان
پيمان آميون کارشناس بهداشت محيط گفت: استعمال سيگار و ويپ در ميان نوجوانان و جوانان نه تنها يک مسئله بهداشتي بلکه يک آسيب اجتماعي جدي است که ريشه در مسائل فرهنگي، خانوادگي و نظارتي دارد.
وي ادامه داد: افزايش اين پديده مي‌تواند پيامدهاي گسترده‌اي بر ساختار خانواده، نظام آموزشي و حتي جامعه کلي داشته باشد.
آميون عنوان کرد: نوجواناني که به مصرف دخانيات گرايش پيدا مي‌کنند، معمولا در ارتباط با خانواده دچار اختلال مي‌شوند. اين افراد ممکن است به دليل مشکلات رفتاري و کاهش اعتماد والدين، از خانواده فاصله بگيرند که اين خود باعث تضعيف بنيان خانواده و افزايش مشکلات رواني مي‌شود. همچنين، اين روند مي‌تواند منجر به بروز ناهنجاري‌هاي اجتماعي مانند پرخاشگري، انزوا و افت تحصيلي گردد.
وي تصريح کرد: مصرف سيگار و ويپ در مدارس و دانشگاه‌ها، بر کيفيت تحصيل و تمرکز دانش‌آموزان و دانشجويان تأثير منفي مي‌گذارد. افت عملکرد تحصيلي و افزايش غيبت‌ها از جمله نتايج مستقيم اين آسيب است که به کاهش سرمايه انساني و کاهش بهره‌وري در جامعه منجر مي‌شود. جوانان و نوجوانان ما آينده‌سازان کشورند و اين معضل مي‌تواند مسير توسعه کشور را تحت تأثير قرار دهد.
پهنه‌اي براي افزايش آسيب‌هاي اجتماعي گسترده‌تر
گرايش به استعمال دخانيات اغلب مقدمه‌اي براي ورود به ساير آسيب‌هاي اجتماعي همچون مصرف مواد مخدر، اعتياد و بزهکاري است. فقدان نظارت کافي و آموزش‌هاي پيشگيرانه مي‌تواند اين مسير را تسهيل کند و در نهايت موجب افزايش جرائم و مشکلات اجتماعي شود.
اجراي قوانين منع فروش دخانيات به نوجوانان و برخورد جدي با فروشندگان غيرمجاز از ضروريات است. برگزاري کارگاه‌ها و دوره‌هاي آموزشي در مدارس، دانشگاه‌ها و خانواده‌ها براي آگاه‌سازي درباره مضرات دخانيات، فراهم کردن فرصت‌هاي مناسب براي فعاليت‌هاي سالم و افزايش مشارکت نوجوانان و جوانان در برنامه‌هاي مثبت اجتماعي، آموزش والدين براي نظارت بيشتر و برقراري ارتباط مؤثر با فرزندان، فراهم کردن دسترسي به خدمات روانشناسي و مشاوره براي دانش‌آموزان و دانشجويان در معرض خطر
افزايش مصرف سيگار و ويپ ميان نوجوانان و جوانان اروميه، نه تنها سلامت فردي آنان را تهديد مي‌کند بلکه به يک معضل اجتماعي تبديل شده که مي‌تواند بنيان خانواده و جامعه را تضعيف کند. توجه ويژه مسئولان، خانواده‌ها و آموزشگاه‌ها و اجراي برنامه‌هاي پيشگيرانه مي‌تواند اين بحران را کاهش داده و آينده‌اي سالم‌تر براي جوانان اين شهر رقم زند.
در سال‌هاي اخير، شاهد افزايش چشمگير مصرف سيگار و ويپ در بين نوجوانان و جوانان شهر اروميه بوده‌ايم. گزارش‌ها از مدارس و دانشگاه‌هاي اين شهر حاکي از آن است که برخي از دانش‌آموزان و دانشجويان به‌صورت روزانه از اين مواد استفاده مي‌کنند. مسئولان آموزشي و بهداشتي نسبت به عواقب اين پديده هشدار داده‌اند و خواستار اجراي برنامه‌هاي پيشگيرانه و فرهنگ‌سازي گسترده شده‌اند.
به گزارش آراز آذربايجان به نقل از اروم نيوز؛ به گفته کارشناسان، تبليغات گسترده محصولات نيکوتيني، دسترسي آسان و باورهاي غلط درباره کم‌ضرر بودن ويپ، از عوامل اصلي گرايش جوانان به اين مواد است. همچنين، نبود نظارت کافي در اطراف مدارس و دانشگاه‌ها، فروش اين محصولات به افراد زير سن قانوني را تسهيل کرده است.
Arazazarbaijan.ejtemai@gmail.com