اقتصاد هيچ¬وقت مانند امروز شرطي نشده بود

با اعلام خبر تعويق دور آتي مذاکرات ميان ايران و ايالات متحده بازارهاي داخلي به سرعت تحت تاثير قرار گرفتند. در بازار ارز نرخ هر دلار تا 86 هزار و 900 تومان نيز در روز شنبه افزايش پيدا کرد. اين درحالي است که در روند مذاکرات اتفاق مهمي رخ نداده که بتوان از تغيير روندها صحبت کرد؛ همچنان مذاکره کنندگان تهران و واشنگتن نسبت به چشم‌انداز مذاکرات ابراز اميدواري (ولو به شکل محتاطانه) مي‌کنند. حتي تغييرات در کابينه ترامپ و تغيير مشاور امنيت ملي او نيز بيش از آنکه از اتخاذ يک رويکرد سخت‌گيرانه‌تر نسبت به ايران خبر بدهد، امکان ملايم‌تر شدن موضع دولت آمريکا را بالاتر برده است. اقتصاد ايران در نيم قرن گذشته اغلب درگير چالش‌هاي تحريمي بوده است. البته تحريم از اواخر دهه 80 به موضوعي مهمتر تبديل شد اما اين سطح از »شرطي شدن« اقتصاد در هيچ دوره‌اي چنين شديد نبوده است. کار به جايي رسيده که تعويق يک دور از مذاکرات مي‌تواند تا 4 درصد از ارزش ريال بکاهد. رفع اين چالش در کوتاه مدت شايد ممکن نباشد ولي در ميان و بلندمدت وابستگي اقتصاد تا اين اندازه به اتفاقات ديگر بخش‌ها مشکل ساز خواهد بود و نظام تصميم‌گيري بايد براي آن چاره جويي کند.
در همين رابطه کمال سيد علي، معاون پيشين ارزي بانک مرکزي با اشاره به افزايش قيمت ارز در بازارها گفت: »از روز اول که مذاکرات با ايالات متحده آغاز شده ما با يک کاهش نرخ سريع مواجه شديم و امروز نيز که مذاکرات به تعويق افتاده با روندي معکوس رو به‌رو هسيتم. اقتصاد ايران در شرايطي قرار دارد که هر خبر مثبت يا منفي در اين زمينه به سرعت اثر خود را مي‌گذارند.«
جزييات کار را سخت کرده اما توافق محتمل است
وي خاطرنشان ساخت:‌ »در دورهاي اول و دوم مذاکرات به اطمينان بيشتر منجر شد و ارزش ريال تقويت شد. در دور اخير به نظر مي‌رسد چالش‌هايي در جزييات وجود دارد و همزمان اظهاراتي از سوي وزير خارجه امريکا هم عنوان شده که نتيجه آن تخليه فشار هيجاني در بازار ارز ايران شده است.«
کارشناس حوزه ارزي معتقد است اگر دوباره احتمال جنگي همه گير تقويت شود باز هم نرخ دلار رکوردشکني خواهد کرد اما اگر مذاکرات به نتيجه برسد قيمت دلار بين 75 تا 80 هزار تومان خواهد شد.
معاون ارزي سابق بانک مرکزي در مورد »شرطي شدن«اقتصاد ايران توضيح داد: «واقعيت اين است که اقتصاد ما نسبت به وقايع سياسي شديدا واکنش نشان مي‌دهد. يک زماني کشور ما تحريم مي‌شد و برخي مقامات تحريم‌ها را ورق پاره قلمداد مي‌کردند و بازار ها نيز مانند امروز واکنش نشان نمي‌دادند. به تدريج هر چه از دهه 80 به سمت امروز مي‌آييم وابستگي اقتصاد به موضوعات سياسي و ديپلماتيک بيشتر شده است.«
اين تحليل‌گر اقتصادي با اشاره به اقدامات اخير دولت آمريکا هشدار داد: »تا امروز فروش محصولات پتروشيمي کشور ما بدون مشکل بوده ولي حالا واشنگتن روي آن دست گذاشته است. اقدامي غيردوستانه که البته من فکر مي‌کنم اين دست تهديدات براي اين است که در مذاکرات آتي دست بالاتري داشته باشند. من فکر مي‌کنم در اين ماجرا مشخص است که ايران حاضر به انعطاف در سطح غني سازي هست اما بعيد است در ديگر بخش‌ها اين عقب نشيني را جمهوري اسلامي بپذيرد.«
سيد علي گفت: »در اين مدت ترامپ نيز به مسائل ديگر حرف نزده و بيشترين تاکيدش بر عدم دستيابي ايران به بمب اتمي بوده است. نمي‌خواهم بگويم اکنون مذاکرات کاملا روي ريل قرار دارند زيرا در جزييات همين مساله اختلافات بزرگي وجود دارد. تا زماني که بحث در مورد سطح غني‌سازي هسته‌اي باشد، مذاکرات شانس زيادي براي رسيدن به نتيجه‌اي مقبول دو طرف خواهد داشت.«
او در پاسخ به اينکه چرا امروز بيش از گذشته اقتصاد کشور شرطي شده است، تاکيد کرد: »آن چيزي که «شرطي شدن» ناميده مي‌شود محصول اين است که امروز فشارها به مراتب بيش از گذشته هستند. در گذشته کشور ما اين قدر دچار چالش‌هاي بزرگ بيروني مانند احتمال بالاي وقوع جنگ نبوده است. اين شرطي شدن نشان مي‌دهد که جامعه نيز بيش از گذشته تحت تاثير جدالهاي سياسي و بين‌المللي قرار گرفته است.«
به گزارش آراز آذربايجان به نقل از خبرآنلاين،او پيش‌بيني کرد: »من فکر مي‌کنم نهايتا مذاکرات به نتيجه برسد و از امروز توافق را قطعي مي‌دانم زيرا ايالات متحده از حمله به ايران سود چنداني نخواهد برد و حتي براي آنها هزينه‌اي هم در پي خواهد داشت چرا که منطقه را به آشوب مي‌کشد. در مقابل به نتيجه رسيدن مذاکرات اين فرصت را به واشنگتن مي‌دهد که روي مسائل اصلي خود، مانند رقابت با چين يا موضوع جنگ اوکراين تمرکز کند.«
[email protected]